استاد محمود حسین منصور

ترتیل جزء اول قرآن كریم با صدای استاد محمود حسین منصور

در روز 13 اردیبهشت ماه سال 1313 در قاهره ، دیده به جهان گشود. در 11 سالگی موفق به اتمام حفظ قرآن كریم شد. سپس برای آموختن قرائات هفتگانه و احكام تلاوت و تجوید ، در محضر شیخ محمد حسب الله حاضر شد. او در14 سالگی تلاوت قرآن در محافل و مجالس گوناگون را آغاز كرد.
در ابتدای مسیر حرفه ای خویش متاثر از روش لحنی و سبك تلاوت شیخ كامل یوسف بهتیمی بود، او پس از چندی موفق شد روش نوینی برای خود در قرائت قرآن، اختیار كند.
ورود او به جمع قاریان رادیو و تلویزیون به سال 1340 شمسی باز می گردد و پس از چندی موفق به ضبط یك دوره كامل ترتیل قرآن كریم شد.
شیخ محمود حسین منصور را می توان جزء قاریان خوش ذوق در الحان و نغمات قرآنی دانست؛ كه او را در ردیف ستارگان پرفروغ معاصر در دنیای تلاوت جای داده است .
این قاری ارزشمند پس از سالها خدمت به قرآن كریم ، در روز 11 شهریور 1381 به بارگاه احدیت شتافت.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِبه نام خداوند رحمتگر مهربان بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ﴿1﴾به نام خداوند بخشنده مهربان (1) الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ ﴿2﴾ستایش خدای را كه پروردگار جهانیان است. (2) الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ﴿3﴾خدایی كه بخشنده و مهربان است. (3) مَالِكِ یَوْمِ الدِّینِ ﴿4﴾مالك (و پادشاه) روز جزاست (روز كیفر نیك و بد خلق). (4) إِیَّاكَ نَعْبُدُ وَإِیَّاكَ نَسْتَعِینُ ﴿5﴾(پروردگارا) تنها تو را می‌پرستیم، و از تو یاری می‌جوییم و بس. (5) اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ ﴿6﴾تو ما را به راه راست هدایت فرما. (6) صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضَّالِّینَ ﴿7﴾راه آنان كه به آنها انعام فرمودی، نه راه كسانی كه بر آنها خشم فرمودی (قوم یهود) و نه گمراهان (چون اغلب نصاری). (7) سوره 2: البقرة بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِبه نام خداوند رحمتگر مهربان الم ﴿1﴾الم (از رموز قرآن است). (1) ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِلْمُتَّقِینَ ﴿2﴾این كتاب كه هیچ شك در آن نیست، راهنمای پرهیزگاران است. (2) الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ ﴿3﴾آن كسانی كه به جهان غیب ایمان آرند و نماز به پا دارند و از هر چه روزیشان كردیم به فقیران انفاق كنند. (3) وَالَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَبِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ ﴿4﴾و آنان كه ایمان آرند به آنچه به تو و آنچه به (پیغمبران) پیش از تو فرستاده شده و آنها خود به عالم آخرت یقین دارند. (4) أُولَئِكَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿5﴾آنان از لطف پروردگار خویش به راه راستند و آنها به حقیقت، رستگاران عالمند. (5) إِنَّ الَّذِینَ كَفَرُوا سَوَاءٌ عَلَیْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ ﴿6﴾(ای رسول ما) كافران را یكسان است كه ایشان را بترسانی یا نترسانی، ایمان نخواهند آورد. (6) خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ ﴿7﴾خدا مهر نهاد بر دلها و گوشهای ایشان، و بر چشمهای ایشان پرده افتاده، و ایشان را عذابی سخت خواهد بود. (7) وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِینَ ﴿8﴾و گروهی از مردم (یعنی منافقان) گویند: ما ایمان آورده‌ایم به خدا و به روز قیامت، و حال آنكه ایمان نیاورده‌اند. (8) یُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِینَ آمَنُوا وَمَا یَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا یَشْعُرُونَ ﴿9﴾می‌خواهند خدا و اهل ایمان را فریب دهند و حال آنكه فریب ندهند مگر خود را، و این را نمی‌دانند. (9) فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ بِمَا كَانُوا یَكْذِبُونَ ﴿10﴾در دلهای ایشان بیماری (جهل و عناد) است، خدا بر بیماری آنها بیفزاید، و برای ایشان است عذابی دردناك، به سبب آنكه پیوسته دروغ می‌گفتند. (10) وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ ﴿11﴾و چون آنان را گویند كه فساد در زمین نكنید، گویند: تنها ما كار به صلاح كنیم. (11) أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَكِنْ لَا یَشْعُرُونَ ﴿12﴾آگاه باشید آنها خود مفسدند ولی نمی‌دانند. (12) وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ قَالُوا أَنُؤْمِنُ كَمَا آمَنَ السُّفَهَاءُ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَاءُ وَلَكِنْ لَا یَعْلَمُونَ ﴿13﴾و چون به ایشان گویند: ایمان آورید چنانكه دیگران ایمان آوردند؛ گویند: چگونه ایمان آوریم مانند بیخردان؟! آگاه باشید كه ایشان خود بی‌خردند ولی نمی‌دانند. (13) وَإِذَا لَقُوا الَّذِینَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَیَاطِینِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ ﴿14﴾و چون به اهل ایمان برسند گویند: ما ایمان آوردیم؛ و وقتی با شیاطین خود خلوت كنند گویند: ما با شماییم، جز این نیست كه (مؤمنان را) مسخره می‌كنیم. (14) اللَّهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَیَمُدُّهُمْ فِی طُغْیَانِهِمْ یَعْمَهُونَ ﴿15﴾خدا به ایشان استهزا كند و در سركشی مهلتشان دهد كه حیران بمانند. (15) أُولَئِكَ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَى فَمَا رَبِحَتْ تِجَارَتُهُمْ وَمَا كَانُوا مُهْتَدِینَ ﴿16﴾آنانند كه گمراهی را به راه راست خریدند، پس تجارت ایشان سود نكرد و راه هدایت نیافتند. (16) مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِی اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِی ظُلُمَاتٍ لَا یُبْصِرُونَ ﴿17﴾مثل ایشان مانند كسی است كه آتشی بیفروزد، و همین كه روشن كند پیرامون او را، خدا روشنی آنان را ببرد و رها كند ایشان را در تاریكی‌یی كه هیچ نبینند. (17) صُمٌّ بُكْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لَا یَرْجِعُونَ ﴿18﴾آنها كر و گنگ و كورند و (از ضلالت خود) بر نمی‌گردند. (18) أَوْ كَصَیِّبٍ مِنَ السَّمَاءِ فِیهِ ظُلُمَاتٌ وَرَعْدٌ وَبَرْقٌ یَجْعَلُونَ أَصَابِعَهُمْ فِی آذَانِهِمْ مِنَ الصَّوَاعِقِ حَذَرَ الْمَوْتِ وَاللَّهُ مُحِیطٌ بِالْكَافِرِینَ ﴿19﴾یا مثل آنان چون كسانی است كه در بیابان، بارانی تند كه در آن تاریكی و رعد و برق است بر آنان ببارد، و آنان انگشتانشان را از ترس مرگ در گوش نهند مبادا از شدت صدای صاعقه بمیرند، و خدا بر كافران احاطه دارد. (19) یَكَادُ الْبَرْقُ یَخْطَفُ أَبْصَارَهُمْ كُلَّمَا أَضَاءَ لَهُمْ مَشَوْا فِیهِ وَإِذَا أَظْلَمَ عَلَیْهِمْ قَامُوا وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ﴿20﴾نزدیك است برق روشنی چشمهایشان را ببرد، هرگاه روشنی بینند می‌روند در آن، و چون تاریك شود بایستند، و اگر خدا می‌خواست گوش آنها را كر و چشم آنان را كور می‌ساخت، كه خداوند بر هر چیز تواناست. (20) یَا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِی خَلَقَكُمْ وَالَّذِینَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ﴿21﴾ای مردم، بپرستید خدایی را كه آفریننده شما و پیشینیان شماست، باشد كه پارسا و منزّه شوید. (21) الَّذِی جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَاءَ بِنَاءً وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْ فَلَا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْدَادًا وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿22﴾آن خدایی كه برای شما زمین را گسترد و آسمان را برافراشت و فرو بارید از آسمان آبی كه به سبب آن بیرون آورد میوه‌های گوناگون برای روزی شما، پس كسی را مثل و مانند او قرار ندهید در حالی كه می‌دانید (كه بی‌مانند است). (22) وَإِنْ كُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِینَ ﴿23﴾و اگر شما را شكّی است در قرآنی كه بر بنده خود (محمد صلّی اللَه علیه و آله و سلّم) فرستادیم، پس بیاورید یك سوره مانند آن، و گواهان خود را بخوانید به جز خدا، اگر راست می‌گویید. (23) فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِینَ ﴿24﴾و اگر این كار را نكردید و هرگز نتوانید كرد پس بپرهیزید از آتشی كه هیزم آن مردم بدكار و سنگهای خارا است كه (از قهر خدا) برای كافران مهیا شده است. (24) وَبَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقًا قَالُوا هَذَا الَّذِی رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا وَلَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿25﴾و مژده ده كسانی را كه ایمان آوردند و نیكوكاری پیشه كردند كه جایگاه آنان باغهایی است كه نهرها در آن جاری است، و چون از میوه‌های گوناگون آن بهره‌مند شوند گویند: این مانند همان میوه‌هایی است كه پیش از این در دنیا ما را نصیب بود، و از نعمتهایی مانند یكدیگر بر آنان آورند، و آنها را در آن جایگاههای خوش، جفتهایی پاك و پاكیزه است و در آن بهشت، جاوید خواهند زیست. (25) إِنَّ اللَّهَ لَا یَسْتَحْیِی أَنْ یَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِینَ كَفَرُوا فَیَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا یُضِلُّ بِهِ كَثِیرًا وَیَهْدِی بِهِ كَثِیرًا وَمَا یُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِینَ ﴿26﴾و خدا را شرم و ملاحظه از آن نیست كه به پشه و چیزی بزرگتر از آن مثل زند، پس آنهایی كه به خدا ایمان آورده‌اند می‌دانند كه آن مثل حق است از جانب او، و اما آنهایی كه كافرند می‌گویند: خدا را از این مثل چه مقصود است؟ گمراه می‌كند به آن مثل بسیاری را و هدایت می‌كند بسیاری را! و گمراه نمی‌كند به آن مگر فاسقان را. (26) الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ ﴿27﴾كسانی كه عهد خدا را پس از محكم بستن می‌شكنند و رشته‌ای را كه خدا امر به پیوند آن كرده می‌گسلند و در میان اهل زمین فساد می‌كنند، ایشان به حقیقت زیانكارند. (27) كَیْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَكُنْتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْیَاكُمْ ثُمَّ یُمِیتُكُمْ ثُمَّ یُحْیِیكُمْ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ ﴿28﴾چگونه كافر می‌شوید به خدا و حال آنكه مرده بودید و خدا شما را زنده كرد و دیگر بار بمیراند و باز زنده كند و عاقبت به سوی او باز گردانده می‌شوید؟! (28) هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَكُمْ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ ﴿29﴾او خدایی است كه همه موجودات زمین را برای شما خلق كرد، و پس از آن به خلقت آسمانها نظر گماشت و هفت آسمان را بر فراز یكدیگر برافراشت و او به همه چیز داناست. (29) وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِیهَا مَنْ یُفْسِدُ فِیهَا وَیَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّی أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿30﴾و (به یاد آر) وقتی كه پروردگارت فرشتگان را فرمود كه من در زمین خلیفه‌ای خواهم گماشت، گفتند: آیا كسانی در زمین خواهی گماشت كه در آن فساد كنند و خونها بریزند و حال آنكه ما خود تو را تسبیح و تقدیس می‌كنیم؟! خداوند فرمود: من چیزی (از اسرار خلقت بشر) می‌دانم كه شما نمی‌دانید. (30) وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِكَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِی بِأَسْمَاءِ هَؤُلَاءِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِینَ ﴿31﴾و خدا همه اسماء را به آدم یاد داد، آن گاه حقایق آن اسماء را در نظر فرشتگان پدید آورد و فرمود: اسماء اینان را بیان كنید اگر شما در دعوی خود صادقید. (31) قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِیمُ الْحَكِیمُ ﴿32﴾گفتند: منزهی تو، ما نمی‌دانیم جز آنچه تو خود به ما تعلیم فرمودی، كه تویی دانا و حكیم. (32) قَالَ یَا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّی أَعْلَمُ غَیْبَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَأَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ ﴿33﴾فرمود: ای آدم، ملائكه را به اسماء این حقایق آگاه ساز. چون آگاه ساخت، خدا فرمود: آیا شما را نگفتم كه من بر غیب آسمانها و زمین دانا و بر آنچه آشكار و پنهان دارید آگاهم؟ (33) وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِینَ ﴿34﴾و چون فرشتگان را فرمان دادیم كه بر آدم سجده كنید، همه سجده كردند مگر شیطان كه ابا و تكبّر ورزید و از فرقه كافران گردید. (34) وَقُلْنَا یَا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَیْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِینَ ﴿35﴾و گفتیم: ای آدم تو با جفت خود در بهشت جای گزین و در آنجا از هر نعمت كه بخواهید فراوان برخوردار شوید، ولی به این درخت نزدیك نشوید كه از ستمكاران خواهید بود. (35) فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِیهِ وَقُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَكُمْ فِی الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِینٍ ﴿36﴾پس شیطان آنها را به لغزش افكند (تا از آن درخت خوردند) و (بدین عصیان) آنان را از آن مقام بیرون آورد، و گفتیم كه (از بهشت) فرود آیید كه برخی از شما برخی را دشمنید، و شما را در زمین تا روز مرگ قرارگاه و بهره خواهد بود. (36) فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ ﴿37﴾پس آدم از خدای خود كلماتی آموخت و خداوند توبه او را پذیرفت، زیرا خدا بسیار توبه‌پذیر و مهربان است. (37) قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِیعًا فَإِمَّا یَأْتِیَنَّكُمْ مِنِّی هُدًى فَمَنْ تَبِعَ هُدَایَ فَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ ﴿38﴾گفتیم: همه از بهشت فرود آیید، تا آن گاه كه از جانب من راهنمایی برای شما آید، آنان كه پیروی او كنند هرگز بیمناك و اندوهگین نخواهند شد. (38) وَالَّذِینَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآیَاتِنَا أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿39﴾و آنان كه كافر شدند و تكذیب آیات ما كردند اهل دوزخند و در آتش آن همیشه معذب خواهند بود. (39) یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْكُمْ وَأَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِكُمْ وَإِیَّایَ فَارْهَبُونِ ﴿40﴾ای بنی اسرائیل، به یاد آرید نعمتهایی كه به شما عطا كردم، و به عهد من وفا كنید تا به عهد شما وفا كنم، و تنها از من بر حذر باشید. (40) وَآمِنُوا بِمَا أَنْزَلْتُ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ وَلَا تَكُونُوا أَوَّلَ كَافِرٍ بِهِ وَلَا تَشْتَرُوا بِآیَاتِی ثَمَنًا قَلِیلًا وَإِیَّایَ فَاتَّقُونِ ﴿41﴾و به قرآنی كه فرستادم ایمان آورید كه تورات شما را تصدیق می‌كند، و اوّل كافر به آن نباشید، و آیات مرا به بهای اندك نفروشید، و تنها از قهر من بپرهیزید. (41) وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿42﴾و حق را به باطل مپوشانید و حقیقت را پنهان نسازید و حال آنكه (به حقّانیّت آن) واقفید. (42) وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِینَ ﴿43﴾و نماز به پا دارید و زكات بدهید و با خدا پرستان حق را پرستش كنید. (43) أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ ﴿44﴾چگونه شما مردم را به نیكوكاری دستور می‌دهید و خود را فراموش می‌كنید و حال آنكه كتاب خدا را می‌خوانید، چرا اندیشه نمی‌كنید؟ (44) وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَإِنَّهَا لَكَبِیرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِینَ ﴿45﴾و یاری جویید از خدا به صبر و نماز، كه نماز (با حضور قلب) امری بسیار بزرگ و دشوار است مگر بر خداپرستان فروتن. (45) الَّذِینَ یَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلَاقُو رَبِّهِمْ وَأَنَّهُمْ إِلَیْهِ رَاجِعُونَ ﴿46﴾آنان كه می‌دانند به پیشگاه خدا حاضر خواهند شد و بازگشتشان به سوی او خواهد بود. (46) یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْكُمْ وَأَنِّی فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِینَ ﴿47﴾ای بنی اسرائیل، یاد كنید از نعمتهایی كه به شما عطا كردم و (به نعمت كتاب و رسول) شما را بر عالمیان برتری دادم. (47) وَاتَّقُوا یَوْمًا لَا تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئًا وَلَا یُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ وَلَا یُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا هُمْ یُنْصَرُونَ ﴿48﴾و حذر كنید از آن روزی كه هیچ كس به كار دیگری نیاید، و شفاعت هیچ كس پذیرفته نشود، و فدا و عوض از كسی قبول نكنند، و هیچ یاری كننده و فریاد رسی نخواهند داشت. (48) وَإِذْ نَجَّیْنَاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ یُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَیَسْتَحْیُونَ نِسَاءَكُمْ وَفِی ذَلِكُمْ بَلَاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِیمٌ ﴿49﴾و (به یاد آرید) هنگامی كه شما را از ستم فرعونیان نجات دادیم كه از آنها سخت در شكنجه بودید، (به حدّی كه) پسران شما را كشته و زنانتان را زنده نگاه می‌داشتند، و آن بلا و امتحانی بزرگ بود كه خدا شما را بدان می‌آزمود. (49) وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَیْنَاكُمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ ﴿50﴾و (یاد كنید) هنگامی كه دریا را شكافتیم و شما را نجات دادیم و فرعونیان را غرق كردیم و شما مشاهده می‌كردید. (50) وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِینَ لَیْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ ﴿51﴾و (یاد آورید) موقعی كه با موسی چهل شب وعده نهادیم، پس شما (در غیبت او) گوساله پرستی اختیار كرده ستمكار و بیدادگر شدید. (51) ثُمَّ عَفَوْنَا عَنْكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿52﴾آن گاه شما را پس از چنین كار زشت بخشیدیم، شاید سپاسگزار شوید. (52) وَإِذْ آتَیْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَالْفُرْقَانَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ ﴿53﴾و (به یاد آورید) وقتی كه به موسی كتاب و فرقان عطا كردیم، باشد كه به راه حق هدایت یابید. (53) وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ یَا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلَى بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ذَلِكُمْ خَیْرٌ لَكُمْ عِنْدَ بَارِئِكُمْ فَتَابَ عَلَیْكُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ ﴿54﴾و (یاد كنید) وقتی كه موسی به قوم خود گفت: ای قوم، شما به نفس خود ستم كردید كه (به جهالت) گوساله پرست شدید، اكنون به سوی آفریدگارتان باز گردید و (به كیفر جهالت خود) به كشتن یكدیگر تیغ بركشید، این برای شما در پیشگاه آفریدگارتان بهترین (كفّاره عمل) است. آن گاه از شما در گذشت كه او بسیار توبه‌پذیر و مهربان است. (54) وَإِذْ قُلْتُمْ یَا مُوسَى لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ ﴿55﴾و (یاد آرید) وقتی كه گفتید: ای موسی ما به تو ایمان نمی‌آوریم تا آنكه خدا را آشكار ببینیم، پس صاعقه سوزان بر شما فرود آمد و آن را مشاهده می‌كردید. (55) ثُمَّ بَعَثْنَاكُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿56﴾سپس شما را بعد از مرگ برانگیختیم شاید خدا را شكر گزارید. (56) وَظَلَّلْنَا عَلَیْكُمُ الْغَمَامَ وَأَنْزَلْنَا عَلَیْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى كُلُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ ﴿57﴾و ابر را سایبان شما ساختیم و مرغ بریان و ترانگبین را بر شما فرستادیم (و گفتیم) از این روزیهای پاك كه به شما دادیم تناول كنید، ولی (شكر این نعمت را به جا نیاوردند) نه به ما بلكه به خود ستم كردند. (57) وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَذِهِ الْقَرْیَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَیْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَكُمْ خَطَایَاكُمْ وَسَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ ﴿58﴾و (به یاد آرید) وقتی كه گفتیم: وارد این قریه (بیت المقدس) شوید و از نعمتهای آن فراوان تناول كنید و از آن در، سجده كنان داخل شوید و بگویید: (خدایا) گناهان ما فرو ریز، تا از خطای شما درگذریم؛ و بر ثواب نیكوكاران خواهیم افزود. (58) فَبَدَّلَ الَّذِینَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَیْرَ الَّذِی قِیلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنَا عَلَى الَّذِینَ ظَلَمُوا رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا یَفْسُقُونَ ﴿59﴾پس از آن، ستمكاران حكم خدا را به غیر آن كه به آنها گفته بودند تبدیل نمودند، و ما بر آن ستمكاران به كیفر بدكاری و نافرمانی آنها عذابی سخت از آسمان نازل كردیم. (59) وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَیْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ كُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ ﴿60﴾و (به یاد آرید) وقتی كه موسی برای قوم خود طلب آب كرد، به او گفتیم: عصای خود را بر سنگ زن، پس دوازده چشمه آب از آن سنگ جوشید و هر سبطی آبشخور خود را دانست (و گفتیم) از آنچه خدا روزی شما ساخته بخورید و بیاشامید و در زمین به فتنه‌انگیزی و فساد نپردازید. (60) وَإِذْ قُلْتُمْ یَا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ یُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِی هُوَ أَدْنَى بِالَّذِی هُوَ خَیْرٌ اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَكُمْ مَا سَأَلْتُمْ وَضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا یَكْفُرُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَیَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ بِغَیْرِ الْحَقِّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا یَعْتَدُونَ ﴿61﴾و (به یاد آرید) وقتی كه به موسی اعتراض كردید كه ما بر یك نوع طعام صبر نخواهیم كرد، از خدای خود بخواه تا برای ما از زمین نباتاتی برآورد مانند سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز. موسی گفت: آیا می‌خواهید غذای بهتری را كه دارید به پست‌تر از آن تبدیل كنید؟ (حال كه تقاضای شما این است) به شهر مصر فرود آیید كه در آنجا آنچه درخواست كردید مهیّاست. و بر آن‌ها ذلّت و خواری مقدّر گردید، و چون دست از ستمكاری و عصیان برنداشته و به آیات خدا كافر می‌گشتند و انبیا را به ناحق كشتند دیگر بار به خشم و قهر خدا گرفتار شدند. (61) إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَالَّذِینَ هَادُوا وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ ﴿62﴾هر یك از مسلمانان و یهود و نصاری و صابئان (پیروان حضرت یحیی) كه از روی حقیقت به خدا و روز قیامت ایمان آورد و نیكوكاری پیشه كند، البته آنها از خدا پاداش نیك یابند و هیچ گاه بیمناك و اندوهگین نخواهند بود. (62) وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَیْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُوا مَا فِیهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ﴿63﴾و (ای بنی اسرائیل یاد آرید) وقتی كه از شما پیمان گرفتیم و كوه طور را بالای سر شما برافراشتیم، (و دستور دادیم كه) احكام تورات را با عقیده محكم پیروی كنید و پیوسته آن را در نظر گیرید، باشد كه پرهیزگار شوید. (63) ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَكُنْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِینَ ﴿64﴾بعد از آن همه عهد و پیمان (از خدا) روی گردانیدید؛ و اگر فضل و رحمت خدا شامل حال شما نمی‌شد البته در شمار زیانكاران بودید. (64) وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِینَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِی السَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِینَ ﴿65﴾و محققا دانسته‌اید جماعتی از شما را كه عصیان ورزیده حرمت شنبه را نگاه نداشتند، گفتیم: بوزینه شوید و راندگانی (دور از قرب حق). (65) فَجَعَلْنَاهَا نَكَالًا لِمَا بَیْنَ یَدَیْهَا وَمَا خَلْفَهَا وَمَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِینَ ﴿66﴾و این عقوبت مسخ را كیفر آنها و عبرت اخلاف آنها و پند پرهیزكاران گردانیدیم. (66) وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُكُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَةً قَالُوا أَتَتَّخِذُنَا هُزُوًا قَالَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْجَاهِلِینَ ﴿67﴾و (به یاد آرید) وقتی كه موسی به قوم خود فرمود كه به امر خدا گاوی را ذبح كنید، گفتند: ما را به تمسخر گرفته‌ای؟ موسی گفت: پناه می‌برم به خدا از آنكه (سخن به تمسخر گویم و) از مردم نادان باشم. (67) قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ یُبَیِّنْ لَنَا مَا هِیَ قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَا فَارِضٌ وَلَا بِكْرٌ عَوَانٌ بَیْنَ ذَلِكَ فَافْعَلُوا مَا تُؤْمَرُونَ ﴿68﴾گفتند: از خدایت بخواه كه خصوصیت گاو را برای ما معیّن كند. موسی گفت: خدا می‌فرماید: گاوی نه پیر از كار افتاده و نه جوان كار نكرده، بلكه میانه این دو حال باشد، حال انجام دهید آنچه مأمورید. (68) قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ یُبَیِّنْ لَنَا مَا لَوْنُهَا قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ صَفْرَاءُ فَاقِعٌ لَوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِینَ ﴿69﴾گفتند: از خدایت بخواه كه رنگ آن گاو را معیّن كند. موسی گفت: خدا می‌فرماید گاو زرد زرّینی باشد كه بینندگان را فرح بخشد. (69) قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ یُبَیِّنْ لَنَا مَا هِیَ إِنَّ الْبَقَرَ تَشَابَهَ عَلَیْنَا وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ لَمُهْتَدُونَ ﴿70﴾باز گفتند: از خدایت بخواه چگونگی آن گاو را كاملا برای ما روشن گرداند كه هنوز بر ما مشتبه است و (چون رفع اشتباه شود) البته به خواست خدا راه هدایت پیش گیریم. (70) قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَا ذَلُولٌ تُثِیرُ الْأَرْضَ وَلَا تَسْقِی الْحَرْثَ مُسَلَّمَةٌ لَا شِیَةَ فِیهَا قَالُوا الْآنَ جِئْتَ بِالْحَقِّ فَذَبَحُوهَا وَمَا كَادُوا یَفْعَلُونَ ﴿71﴾موسی گفت: خدا می‌فرماید آن گاو هم آن قدر به كار رام نباشد كه زمین شیار كند و آب به كشتزار دهد و هم بی‌عیب و یكرنگ باشد. گفتند: اكنون حقیقت را روشن ساختی. و گاوی بدان اوصاف كشتند، لیكن نزدیك بود باز نافرمانی كنند. (71) وَإِذْ قَتَلْتُمْ نَفْسًا فَادَّارَأْتُمْ فِیهَا وَاللَّهُ مُخْرِجٌ مَا كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ ﴿72﴾و (به یاد آرید) وقتی كه نفسی را كشتید و یكدیگر را درباره آن متهم كرده و نزاع برانگیختید، و خداوند می‌خواست راز پنهانی شما را آشكار كند. (72) فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا كَذَلِكَ یُحْیِی اللَّهُ الْمَوْتَى وَیُرِیكُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ﴿73﴾پس دستور دادیم بعضی از اعضاء گاو را بر بدن كشته زنید (تا زنده شود و قاتل را معرفی كند). این گونه خداوند مردگان را زنده خواهد فرمود، و قدرت كامله خویش را به شما آشكار می‌نماید، باشد كه عقل خود را به كار برید. (73) ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَهِیَ كَالْحِجَارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً وَإِنَّ مِنَ الْحِجَارَةِ لَمَا یَتَفَجَّرُ مِنْهُ الْأَنْهَارُ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا یَشَّقَّقُ فَیَخْرُجُ مِنْهُ الْمَاءُ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا یَهْبِطُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿74﴾پس با این معجزه باز چنان سخت دل شدید، كه دلهایتان چون سنگ یا سخت‌تر از آن شد، چه آنكه از پاره‌ای سنگها نهرها بجوشد و برخی دیگر از سنگها بشكافد و آب از آن بیرون آید و پاره‌ای از ترس خدا فرود آیند. و (ای سنگدلان بترسید كه) خدا از كردار شما غافل نیست. (74) أَفَتَطْمَعُونَ أَنْ یُؤْمِنُوا لَكُمْ وَقَدْ كَانَ فَرِیقٌ مِنْهُمْ یَسْمَعُونَ كَلَامَ اللَّهِ ثُمَّ یُحَرِّفُونَهُ مِنْ بَعْدِ مَا عَقَلُوهُ وَهُمْ یَعْلَمُونَ ﴿75﴾آیا طمع دارید كه یهودان به (دین) شما بگروند در صورتی كه گروهی از آنان كلام خدا را شنیده و به دلخواه خود تحریف می‌كنند با آنكه در كلام خود تعقل كرده و معنی آن را دریافته‌اند. (75) وَإِذَا لَقُوا الَّذِینَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَا بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ قَالُوا أَتُحَدِّثُونَهُمْ بِمَا فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْكُمْ لِیُحَاجُّوكُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّكُمْ أَفَلَا تَعْقِلُونَ ﴿76﴾و هرگاه با مؤمنان روبرو شوند گویند: ما نیز ایمان آورده‌ایم؛ و چون با یكدیگر خلوت كنند گویند: چرا دری كه خدا از علوم به روی شما گشوده به روی مسلمانان باز می‌كنید تا به كمك همان علوم با شما نزد خدایتان محاجّه كنند؟ چرا راه عقل و اندیشه نمی‌پویید؟ (76) أَوَلَا یَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ مَا یُسِرُّونَ وَمَا یُعْلِنُونَ ﴿77﴾آیا نمی‌دانند كه خدا بر آنچه پنهان داشته و یا آشكار كنند آگاه است؟ (77) وَمِنْهُمْ أُمِّیُّونَ لَا یَعْلَمُونَ الْكِتَابَ إِلَّا أَمَانِیَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا یَظُنُّونَ ﴿78﴾و بعضی عوام یهود كه خواندن و نوشتن هم ندانند تورات را جز آمال باطل خود نپندارند و تنها پابست خیالات خام و بیهوده خویشند. (78) فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ یَكْتُبُونَ الْكِتَابَ بِأَیْدِیهِمْ ثُمَّ یَقُولُونَ هَذَا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ لِیَشْتَرُوا بِهِ ثَمَنًا قَلِیلًا فَوَیْلٌ لَهُمْ مِمَّا كَتَبَتْ أَیْدِیهِمْ وَوَیْلٌ لَهُمْ مِمَّا یَكْسِبُونَ ﴿79﴾پس وای بر آن كسانی كه از پیش خود كتاب را نوشته و به خدای متعال نسبت دهند تا به بهای اندك بفروشند، پس وای بر آنها از آن نوشته‌ها و آنچه از آن به دست آرند. (79) وَقَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَیَّامًا مَعْدُودَةً قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدًا فَلَنْ یُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ أَمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿80﴾و یهود گفتند كه هیچ وقت آتش عذاب به ما نرسد مگر چند روزی معدود. به آنان بگو: آیا بر آنچه دعوی می‌كنید عهد و پیمانی از خدا گرفته‌اید كه خدا هم از آن عهد هرگز تخلف نكند یا چیزی به خیال جاهلانه خود به خدا نسبت می‌دهید؟ (80) بَلَى مَنْ كَسَبَ سَیِّئَةً وَأَحَاطَتْ بِهِ خَطِیئَتُهُ فَأُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿81﴾آری، هر كس اعمالی زشت اندوخت و كردار بدش به او احاطه نمود چنین كسانی اهل دوزخ‌اند و در آن آتش پیوسته معذّب خواهند بود. (81) وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿82﴾و كسانی كه ایمان آوردند و كارهای شایسته كردند آنان اهل بهشتند و پیوسته در بهشت جاوید متنعم خواهند بود. (82) وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاكِینِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلَّا قَلِیلًا مِنْكُمْ وَأَنْتُمْ مُعْرِضُونَ ﴿83﴾و (یاد آرید) هنگامی كه از بنی اسرائیل عهد گرفتیم كه جز خدای را نپرستید و نیكی كنید درباره پدر و مادر و خویشان و یتیمان و فقیران، و به زبان خوش با مردم تكلّم كنید و نماز به پای دارید و زكات (مال خود) بدهید، پس شما عهد شكسته و روی گردانیدید جز چند نفری، و شمایید كه از حكم خدا برگشتید. (83) وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَكُمْ لَا تَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ وَلَا تُخْرِجُونَ أَنْفُسَكُمْ مِنْ دِیَارِكُمْ ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنْتُمْ تَشْهَدُونَ ﴿84﴾و (به یاد آرید) هنگامی كه از شما عهد گرفتیم كه خون یكدیگر را نریزید و یكدیگر را از خانه و دیار خود نرانید، پس بر آن عهد اقرار كرده و خود شما بر آن گواه می‌باشید. (84) ثُمَّ أَنْتُمْ هَؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنْفُسَكُمْ وَتُخْرِجُونَ فَرِیقًا مِنْكُمْ مِنْ دِیَارِهِمْ تَظَاهَرُونَ عَلَیْهِمْ بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِنْ یَأْتُوكُمْ أُسَارَى تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَیْكُمْ إِخْرَاجُهُمْ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَمَا جَزَاءُ مَنْ یَفْعَلُ ذَلِكَ مِنْكُمْ إِلَّا خِزْیٌ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَیَوْمَ الْقِیَامَةِ یُرَدُّونَ إِلَى أَشَدِّ الْعَذَابِ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿85﴾(با این عهد و اقرار) باز شما (به همان خوی زشت) خون یكدیگر می‌ریزید و گروهی از خودتان را از دیارشان می‌رانید و در بدكرداری و ستم بر ضعیفان همدست و پشتیبان یكدیگرید، و چون اسیر شوند برای آزادی آنها فدیه می‌دهید، در صورتی كه به حكم تورات، اخراج كردن آنها بر شما حرام شده است! چرا به برخی از احكام ایمان آورده و به بعضی كافر می‌شوید؟ پس جزای چنین مردم بدكردار چیست به جز ذلّت و خواری در زندگانی این جهان و بازگشتن به سخت‌ترین عذاب در روز قیامت؟ و خدا غافل از كردار شما نیست. (85) أُولَئِكَ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الْحَیَاةَ الدُّنْیَا بِالْآخِرَةِ فَلَا یُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ یُنْصَرُونَ ﴿86﴾اینان همان كسانند كه (متاع دو روزه) دنیا را خریده و ملك ابدی آخرت را فروختند، پس (در آخرت) عذاب آنها تخفیف نیابد و هیچ یاوری نخواهند داشت. (86) وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَقَفَّیْنَا مِنْ بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ وَآتَیْنَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَأَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ أَفَكُلَّمَا جَاءَكُمْ رَسُولٌ بِمَا لَا تَهْوَى أَنْفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ فَفَرِیقًا كَذَّبْتُمْ وَفَرِیقًا تَقْتُلُونَ ﴿87﴾و ما به موسی كتاب تورات عطا كردیم و از پی او پیغمبران فرستادیم و عیسی پسر مریم را به معجزات و ادلّه روشن، حجتها دادیم و او را به واسطه روح القدس توانایی بخشیدیم. آیا هر پیغمبری كه از جانب خدا اوامری بر خلاف هوای نفس شما آرد گردنفرازی و سرپیچی نموده و (از راه حسد) گروهی را تكذیب كرده و جمعی را به قتل می‌رسانید؟! (87) وَقَالُوا قُلُوبُنَا غُلْفٌ بَلْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَقَلِیلًا مَا یُؤْمِنُونَ ﴿88﴾و (آن گروه به پیغمبران) گفتند: دلهای ما در حجاب (غفلت) است (چیزی از سخنان شما در نمی‌یابد). (چنین نیست كه گفتند) بلكه خدا بر آنها لعن فرمود، زیرا كافر شدند و میانشان اهل ایمان كم بود. (88) وَلَمَّا جَاءَهُمْ كِتَابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَهُمْ وَكَانُوا مِنْ قَبْلُ یَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِینَ كَفَرُوا فَلَمَّا جَاءَهُمْ مَا عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكَافِرِینَ ﴿89﴾و چون كتاب آسمانی قرآن از نزد خدا برای هدایت آنها آمد با وجودی كه كتاب (تورات) آنان را تصدیق می‌كرد و با آنكه خود آنها پیش از بعثت (پیامبر اسلام) انتظار غلبه بر كافران داشتند، آن گاه كه آمد و شناختند (كه همان پیغمبر موعود است) باز به او كافر شدند (و از نعمت وجود او ناسپاسی كردند)، پس خشم خدا بر كافران باد. (89) بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ أَنْ یَكْفُرُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ بَغْیًا أَنْ یُنَزِّلَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ عَلَى مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ فَبَاءُوا بِغَضَبٍ عَلَى غَضَبٍ وَلِلْكَافِرِینَ عَذَابٌ مُهِینٌ ﴿90﴾بد معامله‌ای با خود كردند كه به نعمت قرآن كه خداوند بر آنها نازل كرد كافر شدند از روی حسد و ستمگری كه چرا خدا فضل خود را مخصوص بعضی از بندگان گرداند (چرا پیامبری از غیر بنی اسرائیل برانگیخته)؟! و به واسطه این حسد باز خشم دیگری از خدای برای خود گرفتند، و برای كافران عذاب خواری مهیّاست. (90) وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنْزِلَ عَلَیْنَا وَیَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِیَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ﴿91﴾و چون به یهود گویند: به قرآن كه خدا فرستاده ایمان آرید، پاسخ دهند كه تنها به تورات كه بر ما نازل شده ایمان آوریم، و به غیر تورات كافر می‌شوند، در صورتی كه قرآن كتاب حق است و كتاب آنها را تصدیق می‌كند. بگو: اگر شما در دعوی ایمان به تورات راستگویید پس چرا پیغمبران پیشین را می‌كشتید؟ (91) وَلَقَدْ جَاءَكُمْ مُوسَى بِالْبَیِّنَاتِ ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ ﴿92﴾و با آن همه آیات و معجزات روشن كه موسی برای شما آشكار نمود باز گوساله پرستی اختیار كردید، و شما مردمی سخت ظالم و ستمكارید. (92) وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَیْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاسْمَعُوا قَالُوا سَمِعْنَا وَعَصَیْنَا وَأُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِكُفْرِهِمْ قُلْ بِئْسَمَا یَأْمُرُكُمْ بِهِ إِیمَانُكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ﴿93﴾و (به یاد آرید) وقتی كه از شما پیمان گرفتیم و كوه طور را بر فراز شما بداشتیم كه باید آنچه را به شما فرستادیم با ایمان محكم بپذیرید و (سخن حق) بشنوید، شما گفتید: خواهیم شنید و (در نیّت گرفتید كه در عمل) عصیان خواهیم كرد. و دلهای آنان از عشق به گوساله پر شد از آن رو كه به خدا كافر بودند. بگو: ایمان شما سخت شما را به كار بد و كردار زشت می‌گمارد، اگر ایمان داشته باشید. (93) قُلْ إِنْ كَانَتْ لَكُمُ الدَّارُ الْآخِرَةُ عِنْدَ اللَّهِ خَالِصَةً مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِینَ ﴿94﴾بگو: اگر سرای آخرت را (با آن همه نعمت) خدا به شما اختصاص داده دون سایر مردم، بایستی همیشه به مرگ آرزومند باشید اگر راست می‌گویید. (94) وَلَنْ یَتَمَنَّوْهُ أَبَدًا بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِالظَّالِمِینَ ﴿95﴾و هرگز آرزوی مرگ نخواهند كرد، (زیرا عذاب سخت) به واسطه كردار بد خود (برای خود در آخرت مهیا كرده‌اند)، و خدا آگاه به ستمكاران است. (95) وَلَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلَى حَیَاةٍ وَمِنَ الَّذِینَ أَشْرَكُوا یَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ یُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَةٍ وَمَا هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذَابِ أَنْ یُعَمَّرَ وَاللَّهُ بَصِیرٌ بِمَا یَعْمَلُونَ ﴿96﴾و بر تو (و بر همه) پیداست كه یهود به حیات مادی حریص‌تر از همه خلق‌اند، حتی از مشركان، و از این رو هر یهودی آرزوی هزار سال عمر می‌كند، ولی عمر هزار سال هم او را از عذاب خدا نرهاند، و خدا به كردار ناپسند آنان بیناست. (96) قُلْ مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِجِبْرِیلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِمَا بَیْنَ یَدَیْهِ وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِینَ ﴿97﴾بگو: هر كس با جبرئیل دشمن است، او به فرمان خدا قرآن را به قلب تو رسانید در حالی كه تصدیق سایر كتب آسمانی می‌كند و برای اهل ایمان هدایت و بشارت است. (97) مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِلَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَرُسُلِهِ وَجِبْرِیلَ وَمِیكَالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكَافِرِینَ ﴿98﴾هر كس با خدا و فرشتگان و رسولان او و جبرئیل و میكائیل دشمن است (محققا كافر است و) خدا هم دشمن كافران است. (98) وَلَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَیْكَ آیَاتٍ بَیِّنَاتٍ وَمَا یَكْفُرُ بِهَا إِلَّا الْفَاسِقُونَ ﴿99﴾و ما (برای اثبات پیغمبری تو) آیات و دلایل روشن به تو فرستادیم، و بجز فاسقان (و اهل عناد) كسی انكار آن نخواهد كرد. (99) أَوَكُلَّمَا عَاهَدُوا عَهْدًا نَبَذَهُ فَرِیقٌ مِنْهُمْ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ ﴿100﴾برای چه هر عهد و پیمان كه بستند گروهی آن را می‌شكنند؟ (نه اینان) بلكه اكثر آنها اصلا ایمان نخواهند آورد. (100) وَلَمَّا جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِیقٌ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتَابَ كِتَابَ اللَّهِ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لَا یَعْلَمُونَ ﴿101﴾و چون پیغمبری از جانب خدا بر آنان آمد كه به راستی كتب آسمانی آنها گواهی می‌داد، گروهی از اهل كتاب، كتاب خدا را پشت سر انداختند (و به حكم آن كتاب كه امر به ایمان آوردن به قرآن می‌كرد رفتار نكردند) گویی (از آن كتاب) هیچ نمی‌دانند. (101) وَاتَّبَعُوا مَا تَتْلُو الشَّیَاطِینُ عَلَى مُلْكِ سُلَیْمَانَ وَمَا كَفَرَ سُلَیْمَانُ وَلَكِنَّ الشَّیَاطِینَ كَفَرُوا یُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَا أُنْزِلَ عَلَى الْمَلَكَیْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَمَارُوتَ وَمَا یُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّى یَقُولَا إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلَا تَكْفُرْ فَیَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا یُفَرِّقُونَ بِهِ بَیْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ وَمَا هُمْ بِضَارِّینَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَیَتَعَلَّمُونَ مَا یَضُرُّهُمْ وَلَا یَنْفَعُهُمْ وَلَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَا لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ خَلَاقٍ وَلَبِئْسَ مَا شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ كَانُوا یَعْلَمُونَ ﴿102﴾و پیروی كردند سخنانی را كه (دیوان و) شیاطین در ملك سلیمان (به افسون و جادوگری) می‌خواندند، و هرگز سلیمان (با به كار بردن سحر به خدا) كافر نگشت و لكن شیاطین كافر شدند كه سحر به مردم می‌آموختند. و آنچه را كه بر دو فرشته هاروت و ماروت در بابل نازل شده بود پیروی كردند، در صورتی كه آن دو ملك به هیچ كس چیزی نمی‌آموختند مگر آنكه بدو می‌گفتند كه كار ما فتنه و امتحان است، مبادا كافر شوی! اما مردم از آن دو ملك چیزی را كه ما بین زن و شوهر جدایی افكند می‌آموختند، البته به كسی زیان نمی‌رسانیدند مگر آنكه خدا بخواهد، و چیزی كه می‌آموختند به خلق زیان می‌رسانید و سود نمی‌بخشید، و محققا می‌دانستند كه هر كه چنین كند در عالم آخرت هرگز بهره‌ای نخواهد یافت، و آنان به بهای بدی خود را فروختند، اگر می‌دانستند. (102) وَلَوْ أَنَّهُمْ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَمَثُوبَةٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ خَیْرٌ لَوْ كَانُوا یَعْلَمُونَ ﴿103﴾و محققا اگر ایمان آورده و پرهیزكار می‌شدند بهره‌ای كه از خدا نصیب آنها می‌شد بهتر از هر چیز بود، چنانچه می‌دانستند. (103) یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقُولُوا رَاعِنَا وَقُولُوا انْظُرْنَا وَاسْمَعُوا وَلِلْكَافِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ ﴿104﴾ای اهل ایمان (هنگام تكلم با رسول) به كلمه راعنا (ما را رعایت كن) تعبیر مكنید، بلكه بگویید: انظرنا (ناظر احوال ما باش)؛ و (سخن خدا را) بشنوید و (بدانید كه) برای كافران عذاب دردناك مهیا است. (104) مَا یَوَدُّ الَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَلَا الْمُشْرِكِینَ أَنْ یُنَزَّلَ عَلَیْكُمْ مِنْ خَیْرٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَاللَّهُ یَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ یَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ ﴿105﴾هرگز كافران اهل كتاب و مشركان مایل نیستند كه بر شما (مسلمین) خیری از جانب خدایتان نازل شود، لیكن خدا هر كه را بخواهد به فضل و رحمت خویش مخصوص گرداند، و خدا صاحب فضل عظیم است. (105) مَا نَنْسَخْ مِنْ آیَةٍ أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَیْرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ﴿106﴾هر چه از آیات قرآن را نسخ كنیم یا حكم آن را از خاطرها بریم (و متروك سازیم) بهتر از آن یا مانند آن بیاوریم. آیا نمی‌دانی كه خدا بر هر چیز قادر است؟ (106) أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَلَا نَصِیرٍ ﴿107﴾آیا نمی‌دانی كه پادشاهی آسمانها و زمین مختصّ خداوند است و شما را به جز خدا یار و یاوری نخواهد بود؟ (107) أَمْ تُرِیدُونَ أَنْ تَسْأَلُوا رَسُولَكُمْ كَمَا سُئِلَ مُوسَى مِنْ قَبْلُ وَمَنْ یَتَبَدَّلِ الْكُفْرَ بِالْإِیمَانِ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِیلِ ﴿108﴾آیا اراده آن دارید كه شما نیز از پیغمبر خود در خواست كنید آنچه را كه یهود در زمان گذشته از موسی خواستند؟ و هر كه ایمان را مبدّل به كفر گرداند، بی‌شك راه راست را گم كرده است. (108) وَدَّ كَثِیرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ یَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إِیمَانِكُمْ كُفَّارًا حَسَدًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ فَاعْفُوا وَاصْفَحُوا حَتَّى یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ﴿109﴾بسیاری از اهل كتاب آرزو دارند كه شما را از ایمان به كفر برگردانند به سبب رشك و حسدی كه در نفس خود بر ایمان شما برند بعد از آنكه حق بر آنها آشكار گردید، پس (اگر ستمی از آنها به شما رسید) در گذرید (و مدارا كنید) تا هنگامی كه فرمان خدا برسد، كه البته خدا بر هر چیز قادر و تواناست. (109) وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ ﴿110﴾و نماز به پا دارید و زكات بدهید و بدانید كه هر چه از اطاعت حق و كار نیكو برای خود پیش می‌فرستید آن را در نزد خدا خواهید یافت، كه محققا خداوند به هر كار شما بیناست. (110) وَقَالُوا لَنْ یَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ كَانَ هُودًا أَوْ نَصَارَى تِلْكَ أَمَانِیُّهُمْ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِینَ ﴿111﴾و یهود گفتند: هرگز به بهشت نرود جز طایفه یهود، و نصاری گفتند: جز طایفه نصاری. این تنها آرزوی باطل آنهاست، بگو: بر این دعوی برهان آورید اگر راست می‌گویید. (111) بَلَى مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ ﴿112﴾آری، هر كه تسلیم حكم خدا گردید و نیكوكار گشت مسلّم اجرش نزد خدا خواهد بود و آنان را هیچ خوف و اندیشه و هیچ اندوهی نخواهد بود. (112) وَقَالَتِ الْیَهُودُ لَیْسَتِ النَّصَارَى عَلَى شَیْءٍ وَقَالَتِ النَّصَارَى لَیْسَتِ الْیَهُودُ عَلَى شَیْءٍ وَهُمْ یَتْلُونَ الْكِتَابَ كَذَلِكَ قَالَ الَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ فَاللَّهُ یَحْكُمُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِیمَا كَانُوا فِیهِ یَخْتَلِفُونَ ﴿113﴾یهود بر این دعویند كه نصاری را از حق چیزی در دست نیست، و نصاری بر این دعوی كه یهود را از حق چیزی در دست نیست، در صورتی كه هر دو گروه در خواندن كتاب آسمانی یكسانند. این گونه دعویها نظیر گفتار و مجادلات مردمی است كه از كتاب آسمانی بی‌بهره‌اند. و خداوند در این اختلافات روز قیامت میان آنها حكم خواهد فرمود. (113) وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَسَاجِدَ اللَّهِ أَنْ یُذْكَرَ فِیهَا اسْمُهُ وَسَعَى فِی خَرَابِهَا أُولَئِكَ مَا كَانَ لَهُمْ أَنْ یَدْخُلُوهَا إِلَّا خَائِفِینَ لَهُمْ فِی الدُّنْیَا خِزْیٌ وَلَهُمْ فِی الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِیمٌ ﴿114﴾و كیست ستمكارتر از آن كه مردم را از ذكر نام خدا در مساجد منع كند و در خرابی آن اهتمام و كوشش نماید؟ چنین گروه را نشاید كه در مساجد مسلمین در آیند جز آنكه (بر خود) ترسان باشند. این گروه را در دنیا ذلت و خواری نصیب است و در آخرت عذابی بزرگ. (114) وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ فَأَیْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِیمٌ ﴿115﴾مشرق و مغرب هر دو ملك خداست، پس به هر طرف روی كنید به سوی خدا روی آورده‌اید، كه خدا (به همه جا) محیط و (به هر چیز) داناست. (115) وَقَالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَدًا سُبْحَانَهُ بَلْ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ كُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ ﴿116﴾گروهی گفتند: خدا دارای فرزند است. او پاك و منزه از آن است، بلكه هر چه در آسمانها و زمین است ملك اوست و همه فرمانبردار اویند. (116) بَدِیعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِذَا قَضَى أَمْرًا فَإِنَّمَا یَقُولُ لَهُ كُنْ فَیَكُونُ ﴿117﴾او آفریننده آسمانها و زمین است و چون اراده آفریدن چیزی كند، به محض آنكه گوید: موجود باش، موجود خواهد شد. (117) وَقَالَ الَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ لَوْلَا یُكَلِّمُنَا اللَّهُ أَوْ تَأْتِینَا آیَةٌ كَذَلِكَ قَالَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِثْلَ قَوْلِهِمْ تَشَابَهَتْ قُلُوبُهُمْ قَدْ بَیَّنَّا الْآیَاتِ لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ ﴿118﴾مردم نادان اعتراض كردند كه چرا خداوند با ما سخن نگوید، یا معجزه‌ای (و كتابی مطابق میل ما) بر ما نمی‌آید؟ پیشینیان هم به مانند اینان (به نادانی) چنین سخنان می‌گفتند؛ دلهاشان (در نافهمی) به هم شبیه است. ما ادلّه رسالت را برای اهل یقین روشن گردانیدیم. (118) إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِیرًا وَنَذِیرًا وَلَا تُسْأَلُ عَنْ أَصْحَابِ الْجَحِیمِ ﴿119﴾(ای پیغمبر) ما تو را به حق فرستادیم كه مردم را (به نعمت بهشت) مژده دهی و (از عذاب جهنم) بترسانی، و تو مسئول كافران كه به راه جهنم رفتند نیستی. (119) وَلَنْ تَرْضَى عَنْكَ الْیَهُودُ وَلَا النَّصَارَى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَى وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَ الَّذِی جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَلَا نَصِیرٍ ﴿120﴾هرگز یهود و نصاری از تو راضی نخواهند شد مگر آنكه پیروی از آیین آنها كنی. بگو: راهی كه خدا بنماید به یقین راه حق تنها همان است؛ و البته اگر از میل و خواهش آنها پیروی كنی بعد از آنكه طریق حق را دریافتی، دیگر از سوی خدا یار و یاوری نخواهی داشت. (120) الَّذِینَ آتَیْنَاهُمُ الْكِتَابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُولَئِكَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَمَنْ یَكْفُرْ بِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ ﴿121﴾كسانی كه كتاب بر آنها فرستادیم آن را خوانده و حق خواندن آن را (در مقام عمل نیز) بجا آورند، آنان اهل ایمانند و آنها كه به كتاب خدا كافر شوند (و حق شناسی نكنند) آن گروه زیانكاران عالمند. (121) یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْكُمْ وَأَنِّی فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِینَ ﴿122﴾ای بنی اسرائیل، به یاد آرید نعمتی را كه به شما عطا كردم و اینكه شما را بر همه مردم فضیلت و برتری دادم. (122) وَاتَّقُوا یَوْمًا لَا تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئًا وَلَا یُقْبَلُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا تَنْفَعُهَا شَفَاعَةٌ وَلَا هُمْ یُنْصَرُونَ ﴿123﴾و بترسید از روزی كه هیچ كس اندكی به كار دیگری نیاید و به حال او سودی نبخشد و از هیچ كس فدایی پذیرفته نشود و شفاعت كسی او را سودمند نبود و آنان را یاوری نباشد. (123) وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّی جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِی قَالَ لَا یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ ﴿124﴾و (به یاد آر) هنگامی كه خدا ابراهیم را به اموری امتحان فرمود و او همه را به جای آورد، خدا به او گفت: من تو را به پیشوایی خلق برگزینم، ابراهیم عرض كرد: به فرزندان من چه؟ فرمود: (اگر شایسته باشند می‌دهم، زیرا) عهد من به مردم ستمكار نخواهد رسید. (124) وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ أَنْ طَهِّرَا بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَالْعَاكِفِینَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ ﴿125﴾و (به یاد آر) هنگامی كه ما خانه كعبه را مرجع امر دین خلق و مقام امن مقرّر داشتیم و (دستور داده شد كه) مقام ابراهیم را جایگاه پرستش خدا قرار دهید و به ابراهیم و اسماعیل سفارش كردیم كه حرم مرا (از بت) بپردازید و پاكیزه دارید برای اهل ایمان كه به طواف و اعتكاف حرم آیند و در آن نماز و طاعت خدا به جای آرند. (125) وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا بَلَدًا آمِنًا وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ قَالَ وَمَنْ كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِیلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلَى عَذَابِ النَّارِ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ ﴿126﴾و (به یاد آر) هنگامی كه ابراهیم عرض كرد: پروردگارا، این شهر را محل امن و آسایش قرار ده و اهلش را كه ایمان به خدا و روز قیامت آورده‌اند از انواع روزیها بهره‌مند ساز، خدا فرمود: و هر كه (با وجود این نعمت) سپاس نگزارد و راه كفر پیماید گر چه در دنیا او را اندكی بهره‌مند كنم، لیكن در آخرت ناچار معذب به آتش دوزخ گردانم كه بد منزلگاهی است. (126) وَإِذْ یَرْفَعُ إِبْرَاهِیمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَإِسْمَاعِیلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ ﴿127﴾و (یاد آر) وقتی كه ابراهیم و اسماعیل دیوارهای خانه كعبه را بر می‌افراشتند عرض كردند: پروردگارا (این خدمت) از ما قبول فرما، كه تویی كه (دعای خلق را) شنوا و (به اسرار همه) دانایی. (127) رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَیْنِ لَكَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِنَا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَیْنَا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ ﴿128﴾پروردگارا، دل ما را تسلیم فرمان خود گردان و فرزندان ما را نیز امتی تسلیم و رضای خود بدار، و راه پرستش و طاعت را به ما بنما و بر ما (وظیفه بندگی را) سهل و آسان‌گیر، كه تویی توبه‌پذیر و مهربان. (128) رَبَّنَا وَابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِكَ وَیُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَیُزَكِّیهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِیزُ الْحَكِیمُ ﴿129﴾پروردگارا، در میان آنان رسولی از خودشان برانگیز كه بر آنان تلاوت آیات تو كند و آنان را علم كتاب و حكمت بیاموزد و روانشان را (از هر زشتی) پاك و منزه سازد، كه تو بر هر كار كه خواهی قدرت و علم كامل داری. (129) وَمَنْ یَرْغَبُ عَنْ مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ إِلَّا مَنْ سَفِهَ نَفْسَهُ وَلَقَدِ اصْطَفَیْنَاهُ فِی الدُّنْیَا وَإِنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِینَ ﴿130﴾و چه كس از آیین پاك ابراهیم روی گرداند به جز مردم بیخرد؟! زیرا ما ابراهیم را در دنیا (به شرف رسالت) برگزیدیم و البته در آخرت هم از شایستگان است. (130) إِذْ قَالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ ﴿131﴾آن گاه (برگزیده شد) كه خدا به او فرمود: ای ابراهیم سر به فرمان خدا فرود آر، عرض كرد: پروردگار عالمیان را مطیع فرمانم. (131) وَوَصَّى بِهَا إِبْرَاهِیمُ بَنِیهِ وَیَعْقُوبُ یَا بَنِیَّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى لَكُمُ الدِّینَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ ﴿132﴾و ابراهیم و یعقوب بدین گونه به فرزندان خود سفارش و توصیه نمودند كه ای فرزندان من، خدا برای شما آیین پاك برگزید، پس (پیروی كنید و) تا گاه جان سپردن الاّ تسلیم رضای خدا نباشید. (132) أَمْ كُنْتُمْ شُهَدَاءَ إِذْ حَضَرَ یَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قَالَ لِبَنِیهِ مَا تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدِی قَالُوا نَعْبُدُ إِلَهَكَ وَإِلَهَ آبَائِكَ إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ وَإِسْحَاقَ إِلَهًا وَاحِدًا وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ ﴿133﴾شما كی و كجا حاضر بودید هنگامی كه مرگ یعقوب در رسید و به فرزندان خود گفت كه شما پس از مرگ من كه را می‌پرستید؟ گفتند: خدای تو را و خدای پدران تو ابراهیم و اسماعیل و اسحاق را كه معبود یگانه است و ما مطیع فرمان اوییم. (133) تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُمْ مَا كَسَبْتُمْ وَلَا تُسْأَلُونَ عَمَّا كَانُوا یَعْمَلُونَ ﴿134﴾آنها گروهی بودند كه درگذشتند، هر كار نیك و بد كردند برای خود كردند و شما هم هر چه كنید برای خویش خواهید كرد و شما مسئول كار آنها نخواهید بود. (134) وَقَالُوا كُونُوا هُودًا أَوْ نَصَارَى تَهْتَدُوا قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِینَ ﴿135﴾یهود و نصاری گفتند كه به آیین ما درآیید تا راه راست یافته و طریق حق پویید. (ای پیغمبر در جواب آنها) بگو: بلكه ما آیین ابراهیم را پیروی می‌كنیم كه به راه راست توحید بود و از مشركان نبود. (135) قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَیْنَا وَمَا أُنْزِلَ إِلَى إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ وَإِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِیَ مُوسَى وَعِیسَى وَمَا أُوتِیَ النَّبِیُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ ﴿136﴾بگویید كه ما (مسلمین) ایمان به خدا آورده‌ایم و به آن كتابی كه بر پیغمبر ما فرستادند و به آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و فرزندان او نازل شده و به آنچه به موسی و عیسی داده شده و هم به آنچه به پیغمبران از جانب خدا داده شده، به همه عقیده‌مندیم و میان هیچ یك از آنان فرق نگذاریم و تسلیم فرمان او هستیم. (136) فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ مَا آمَنْتُمْ بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوْا وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا هُمْ فِی شِقَاقٍ فَسَیَكْفِیكَهُمُ اللَّهُ وَهُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ ﴿137﴾پس اگر به آنچه شما ایمان آوردید یهود و نصاری نیز ایمان آوردند، راه حق یافته‌اند و اگر (از حق) روی بگردانند شك نیست كه آنها در ستیز با حق خواهند بود و خداوند تو را از شر و آسیب آنها نگه می‌دارد و خدا شنوا و داناست. (137) صِبْغَةَ اللَّهِ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً وَنَحْنُ لَهُ عَابِدُونَ ﴿138﴾رنگ خداست (كه به ما رنگ ایمان و سیرت توحید بخشیده) و چه رنگی بهتر از رنگ (ایمان به) خدا؟ و ما او را پرستش می‌كنیم. (138) قُلْ أَتُحَاجُّونَنَا فِی اللَّهِ وَهُوَ رَبُّنَا وَرَبُّكُمْ وَلَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُخْلِصُونَ ﴿139﴾(ای پیغمبر به اهل كتاب) بگو: در مورد خدا شما را با ما چه جای بحث و جدال است؟ در صورتی كه او پروردگار ما و شماست و ما مسئول كار خود و شما مسئول كردار خویش هستید، و ماییم كه او را از روی خلوص پرستش می‌كنیم. (139) أَمْ تَقُولُونَ إِنَّ إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ وَإِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطَ كَانُوا هُودًا أَوْ نَصَارَى قُلْ أَأَنْتُمْ أَعْلَمُ أَمِ اللَّهُ وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَتَمَ شَهَادَةً عِنْدَهُ مِنَ اللَّهِ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿140﴾یا آنكه گویید كه ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و فرزندان او بر آیین یهودیت یا نصرانیّت بودند؟ (خدا مرا فرماید كه در پاسخ) بگو: شما بهتر می‌دانید یا خدا؟ و كیست ستمكارتر از آن كه شهادت خدا را (درباره این انبیا) كتمان كند؟ و خدا از آنچه می‌كنید غافل نیست. (140) تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُمْ مَا كَسَبْتُمْ وَلَا تُسْأَلُونَ عَمَّا كَانُوا یَعْمَلُونَ ﴿141﴾آن گروه پیشین همه درگذشتند، هر چه كردند برای خود كردند و شما نیز هر چه كنید به سود خویش كنید و شما مسئول كار آنان نخواهید بود. (141)