جزء پنجم قرآن كریم

ترتیل جزء پنجم از قرآن كریم با صدای استاد احمد محمد عامر

شیخ احمد عامر در سال 1927 میلادی در عساكر صالحیه مركز فاقوس شرقی مصر متولد شد و از دوران كودكی قرآن را حفظ كرد و در جوانی به استخدام ارتش درآمد و در سال 1963 به رادیو پیوست.
این قاری برجسته مصری به كشورهای مختلفی همچون فلسطین، فرانسه، آمریكا، برزیل و انگلستان سفر كرده بود.
احمد عامر تاكنون چندین بار به ایران نیز آمده و بارها در مسابقات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران به عنوان داور شركت كرده بود.
آخرین بار این قاری برجسته مصری سال 1392 شمسی در مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران حضور یافت و پس از پایان این رقابت‌ها در محضر مقام معظم رهبری تلاوت كرد و با صدای زیبای خود در سن 86 سالگی حاضران در جلسه را مات و مبهوت تلاوت خود كرد تا جایی كه بسیاری با شنیدن صدای استاد عامر اشك ریختند.
شیخ احمد عامر سر انجام در سال 2016 و در سن 89 سالگی دار فانی را وداع گفت.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِبه نام خداوند رحمتگر مهربان وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا مَلَكَتْ أَیْمَانُكُمْ كِتَابَ اللَّهِ عَلَیْكُمْ وَأُحِلَّ لَكُمْ مَا وَرَاءَ ذَلِكُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوَالِكُمْ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسَافِحِینَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَلَا جُنَاحَ عَلَیْكُمْ فِیمَا تَرَاضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَةِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِیمًا حَكِیمًا ﴿24﴾و زنان شوهردار (بر شما حرام است؛) مگر آنها را كه مالك شده‏ اید، اینها احكامی است كه خداوند بر شما مقرر داشته و زنان دیگر غیر از اینها (كه گفته شد) برای شما حلال است، كه با اموال خود آنها را اختیار كنید در حالی كه پاكدامن باشید و از زنا خودداری نمایید، و زنانی را كه متعه می‏كنید مهر آنها را، واجب است بپردازید و گناهی بر شما نیست نسبت به آنچه با یكدیگر توافق كرده‏ اید بعد از تعیین مهر، خداوند دانا و حكیم است. (24) وَمَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلًا أَنْ یَنْكِحَ الْمُحْصَنَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ فَمِنْ مَا مَلَكَتْ أَیْمَانُكُمْ مِنْ فَتَیَاتِكُمُ الْمُؤْمِنَاتِ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِإِیمَانِكُمْ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ فَانْكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَنَاتٍ غَیْرَ مُسَافِحَاتٍ وَلَا مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ فَإِذَا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفَاحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَى الْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْعَذَابِ ذَلِكَ لِمَنْ خَشِیَ الْعَنَتَ مِنْكُمْ وَأَنْ تَصْبِرُوا خَیْرٌ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ ﴿25﴾و آنها كه توانایی ازدواج با زنان (آزاد) پاكدامن با ایمان ندارند می‏توانند با زنان پاكدامن از بردگانی با ایمان كه در اختیار دارید ازدواج كنند، خدا آگاه به ایمان شماست، و همگی اعضای یك پیكرید، و آنها را به اجازه صاحبان آنان ازدواج نمایید و مهر آنها را به خودشان بدهید، مشروط بر اینكه پاكدامن باشند نه مرتكب زنا بطور آشكار شوند و نه دوست پنهانی بگیرند، و در صورتی كه محصنه باشند و مرتكب عمل منافی عفت شوند نصف مجازات زنان آزاد را خواهند داشت، این اجازه (ازدواج با كنیزان) برای آنها است كه (از نظر غریزه جنسی) شدیدا در زحمت باشند و اگر خودداری كنید (از ازدواج با آنان) برای شما بهتر است و خداوند آمرزنده و مهربان است. (25) یُرِیدُ اللَّهُ لِیُبَیِّنَ لَكُمْ وَیَهْدِیَكُمْ سُنَنَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَیَتُوبَ عَلَیْكُمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَكِیمٌ ﴿26﴾خداوند می خواهد (با این دستورها راههای خوشبختی و سعادت را) برای شما آشكار سازد، و به سنتهای (صحیح) پیشینیان رهبری كند، و شما را از گناه پاك سازد و خداوند دانا و حكیم است. (26) وَاللَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْكُمْ وَیُرِیدُ الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الشَّهَوَاتِ أَنْ تَمِیلُوا مَیْلًا عَظِیمًا ﴿27﴾و خدا می‏خواهد شما را ببخشد (و از آلودگی پاك نماید) اما آنها كه پیرو شهواتند می‏خواهند شما به كلی منحرف شوید. (27) یُرِیدُ اللَّهُ أَنْ یُخَفِّفَ عَنْكُمْ وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِیفًا ﴿28﴾خدا می خواهد (با دستورهای مربوط به ازدواج با كنیزان و مانند آن) كار را بر شما سبك كند، و انسان، ضعیف آفریده شده (و در برابر طوفان غرایز، مقاومت او كم است) (28) یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَیْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِیمًا ﴿29﴾ای كسانی كه ایمان آورده‏ اید! اموال یكدیگر را به باطل (و از طرق نامشروع) نخورید مگر اینكه تجارتی باشد كه با رضایت شما انجام گیرد، و خودكشی نكنید! خداوند نسبت به شما مهربان است. (29) وَمَنْ یَفْعَلْ ذَلِكَ عُدْوَانًا وَظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِیهِ نَارًا وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرًا ﴿30﴾و هر كس این عمل را از روی تجاوز و ستم انجام دهد، بزودی او را در آتشی وارد خواهیم ساخت و این كار برای خدا آسان است. (30) إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَیِّئَاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُمْ مُدْخَلًا كَرِیمًا ﴿31﴾اگر از گناهان بزرگی كه از آن نهی شده‏ اید اجتناب كنید گناهان كوچك شما را می‏پوشانیم و در جایگاه خوبی شما را وارد می‏سازیم. (31) وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ لِلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَلِلنِّسَاءِ نَصِیبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلِیمًا ﴿32﴾برتریهایی را كه خداوند نسبت به بعضی از شما بر بعضی دیگر قرار داده آرزو نكنید (این تفاوتهای طبیعی و حقوقی برای حفظ نظام اجتماع شما و طبق اصل عدالت است ولی با این حال) مردان نصیبی از آنچه به دست می‏آورند دارند و زنان نصیبی؛ (و نباید حقوق هیچیك پایمال گردد) و از فضل (و رحمت و بركت) خدا بخواهید و خداوند به هر چیز دانا است. (32) وَلِكُلٍّ جَعَلْنَا مَوَالِیَ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَالَّذِینَ عَقَدَتْ أَیْمَانُكُمْ فَآتُوهُمْ نَصِیبَهُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَیْءٍ شَهِیدًا ﴿33﴾برای هر كس وارثانی قرار دادیم، كه از میراث پدر و مادر و نزدیكان ارث ببرند و (نیز) كسانی كه با آنها پیمان بسته‏ اید نصیبشان را بپردازید! خداوند بر هر چیز شاهد و ناظر است. (33) الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَیْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ وَاللَّاتِی تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِیًّا كَبِیرًا ﴿34﴾مردان، سرپرست و خدمتگزار زنانند، بخاطر برتریهایی كه (از نظر نظام اجتماع) خداوند برای بعضی نسبت به بعضی دیگر قرار داده است و به خاطر انفاقهایی كه از اموالشان (در مورد زنان) می كنند، و زنان صالح آنها هستند كه متواضعند، و در غیاب (همسر خود) اسرار و حقوق او را، در مقابل حقوقی كه خدا برای آنان قرار داده، می‏كنند. و (اما) آن دسته از زنان را كه از طغیان و مخالفتشان بیم دارید، پند و اندرز دهید! و (اگر مؤ ثر واقع نشد،) در بستر از آنها دوری نمایید! و (اگر آنهم مؤ ثر نشد و هیچ راهی برای وادار كردن آنها به انجام وظایفشان جز شدت عمل، برای وادار كردن آنها به انجام وظایفشان نبود،) آنها را ترك كنید! و اگر از شما پیروی كردند به آنها تعدی نكنید و (بدانید) خداوند بلند مرتبه و بزرگ است (و قدرت او بالاترین قدرتهاست.) (34)تصحیح ترجمه info وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَیْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِنْ أَهْلِهَا إِنْ یُرِیدَا إِصْلَاحًا یُوَفِّقِ اللَّهُ بَیْنَهُمَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِیمًا خَبِیرًا ﴿35﴾و اگر از جدایی و شكاف میان آنها بیم داشته باشید، داوری از خانواده شوهر، و داوری از خانواده زن انتخاب كنید (تا به كار آنان رسیدگی كنند) اگر این دو داور تصمیم به اصلاح داشته باشند خداوند كمك به توافق آنها می‏كند، زیرا خداوند دانا و آگاه است (و از نیات همه با خبر است.) (35) وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَیْئًا وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَبِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاكِینِ وَالْجَارِ ذِی الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِیلِ وَمَا مَلَكَتْ أَیْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا ﴿36﴾و خدا را بپرستید! و هیچ چیز را شریك او قرار ندهید! و به پدر و مادر، نیكی كنید؛ و همچنین به خویشاوندان و یتیمان و مسكینان، و همسایه نزدیك، و همسایه دور، و دوست و همنشین و واماندگان در سفر و بردگانی كه مالك آنها هستید، زیرا خداوند، كسی را كه متكبر و فخرفروش است، (و از ادای حقوق دیگران سرباز می‏زند،) دوست نمی‏دارد. (36) الَّذِینَ یَبْخَلُونَ وَیَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَیَكْتُمُونَ مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِینَ عَذَابًا مُهِینًا ﴿37﴾آنها كسانی هستند كه بخل می ورزند، و مردم را نیز به بخل دعوت می كنند و آنچه را كه خداوند از فضل (و رحمت) خود به آنها داده كتمان می‏نمایند (این عمل آنها در حقیقت از كفرشان سرچشمه گرفته؛) و ما برای كافران، عذاب خوار كننده‏ ای آماده كرده‏ ایم. (37) وَالَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ رِئَاءَ النَّاسِ وَلَا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَمَنْ یَكُنِ الشَّیْطَانُ لَهُ قَرِینًا فَسَاءَ قَرِینًا ﴿38﴾و آنها كسانی هستند كه اموال خود را برای نشان دادن به مردم انفاق می‏كنند و ایمان به خداوند و روز بازپسین ندارند (چرا كه شیطان رفیق و همنشین آنها است) و كسی كه شیطان قرین او است بدقرینی انتخاب كرده است. (38) وَمَاذَا عَلَیْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ وَكَانَ اللَّهُ بِهِمْ عَلِیمًا ﴿39﴾چه می شد اگر به خدا و روز بازپسین ایمان می‏آوردند و از آنچه خدا به آنها روزی داده، (در راه او) انفاق می نمودند!؟ و خداوند از (اعمال و نیات) آنها آگاه است. (39) إِنَّ اللَّهَ لَا یَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً یُضَاعِفْهَا وَیُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْرًا عَظِیمًا ﴿40﴾خداوند (حتی) به اندازه سنگینی ذره‏ ای ستم نمی‏كند و اگر كار نیكی باشد، آن را دو چندان می‏سازد، و از نزد خود پاداش عظیمی (در برابر آن) می‏دهد. (40) فَكَیْفَ إِذَا جِئْنَا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَجِئْنَا بِكَ عَلَى هَؤُلَاءِ شَهِیدًا ﴿41﴾حال آنها چگونه است، آن روزی كه از هر امتی،و گواهی (بر اعمالشان) می‏آوریم، و تو را نیز بر آنان گواه خواهیم آورد؟ (41) یَوْمَئِذٍ یَوَدُّ الَّذِینَ كَفَرُوا وَعَصَوُا الرَّسُولَ لَوْ تُسَوَّى بِهِمُ الْأَرْضُ وَلَا یَكْتُمُونَ اللَّهَ حَدِیثًا ﴿42﴾در آن روز، آنها كه كافر شدند و با پیامبر (ص) بمخالفت برخاستند، آرزو می‏كنند كه ای كاش (خاك بودند، و) خاك آنها نیز با زمینهای اطراف یكسان می‏شد (و بكلی محو و فراموش می‏شدند). در آن روز، (با آن همه گواهان)، سخنی را نمی‏توانند از خدا پنهان كنند. (42) یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِی سَبِیلٍ حَتَّى تَغْتَسِلُوا وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیدًا طَیِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَیْدِیكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا ﴿43﴾ای كسانی كه ایمان آورده‏ اید! در حال مستی به نماز نزدیك نشوید، تا بدانید چه میگویید! و همچنین هنگامی كه جنب هستید - مگر اینكه مسافر باشید - تا غسل كنید. و اگر بیمارید، یا مسافر، و یا «قضای حاجت» كرده‏ اید، و یا با زنان آمیزش جنسی داشته‏ اید، و در این حال، آب (برای وضو و غسل) نیافتید، با خاك پاكی تیمم كنید! (به این طریق كه) صورتها و دستهایتان را با آن مسح نمایید. خداوند بخشنده و آمرزنده است. (43) أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ أُوتُوا نَصِیبًا مِنَ الْكِتَابِ یَشْتَرُونَ الضَّلَالَةَ وَیُرِیدُونَ أَنْ تَضِلُّوا السَّبِیلَ ﴿44﴾آیا ندیدی كسانی را كه بهره‏ ای از كتاب (خدا) به آنها داده شده بود، (به جای اینكه از آن، برای هدایت خود و دیگران استفاده كنند، برای خویش) گمراهی می‏خرند، و می‏خواهند شما نیز گمراه شوید. (44) وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِأَعْدَائِكُمْ وَكَفَى بِاللَّهِ وَلِیًّا وَكَفَى بِاللَّهِ نَصِیرًا ﴿45﴾خدا از دشمنان شما آگاه است؛ (ولی آنها به شما زیانی نمی‏رسانند.) و كافی است كه خدا ولی شما باشد؛ و كافی است كه خدا یاور شما باشد. (45) مِنَ الَّذِینَ هَادُوا یُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ وَیَقُولُونَ سَمِعْنَا وَعَصَیْنَا وَاسْمَعْ غَیْرَ مُسْمَعٍ وَرَاعِنَا لَیًّا بِأَلْسِنَتِهِمْ وَطَعْنًا فِی الدِّینِ وَلَوْ أَنَّهُمْ قَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاسْمَعْ وَانْظُرْنَا لَكَانَ خَیْرًا لَهُمْ وَأَقْوَمَ وَلَكِنْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَلَا یُؤْمِنُونَ إِلَّا قَلِیلًا ﴿46﴾بعضی از یهود، سخنان را از محل خود تحریف می‏كنند؛ و (به جای اینكه بگویند: «شنیدیم و اطاعت كردیم)، می‏گویند: «شنیدیم و مخالفت كردیم و (نیز می‏گویند:) بشنو! كه هرگز نشنوی! و (از روی تمسخر می‏گویند:) راعنا ( ما را تحمیق كن!) تا با زبان خود، حقایق را بگردانند و در آئین خدا، طعنه زنند ولی اگر آنها (به جای این همه لجاجت) می‏گفتند: «شنیدیم و اطاعت كردیم؛ و سخنان ما را بشنو و به ما مهلت ده (تا حقایق را درك كنیم»)، برای آنها بهتر، و با واقعیت سازگارتر بود. ولی خداوند، آنها را بخاطر كفرشان، از رحمت خود دور ساخته است؛ از این رو جز عده كمی ایمان نمی‏آورند. (46) یَا أَیُّهَا الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتَابَ آمِنُوا بِمَا نَزَّلْنَا مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَا أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا ﴿47﴾ای كسانی كه كتاب (خدا) به شما داده شده! به آنچه (بر پیامبر خود) نازل كردیم - و هماهنگ با نشانه‏ هایی است كه با شماست - ایمان بیاورید، پیش از آنكه صورتهایی را محو كنیم، و سپس به پشت سر بازگردانیم، یا آنها را از رحمت خود دور سازیم، همان گونه كه «اصحاب سبت» (گروهی از تبهكاران بنی اسرائیل) را دور ساختیم، و فرمان خدا، در هر حال انجام شدنی است. (47) إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَكَ بِهِ وَیَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ یَشَاءُ وَمَنْ یُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِیمًا ﴿48﴾خداوند (هرگز) شرك را نمی‏بخشد! و پائین تر از آن را برای هر كس بخواهد (و شایسته بداند) می بخشد، و آن كس كه برای خدا، شریكی قرار دهد، گناه بزرگی مرتكب شده است. (48) أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ یُزَكُّونَ أَنْفُسَهُمْ بَلِ اللَّهُ یُزَكِّی مَنْ یَشَاءُ وَلَا یُظْلَمُونَ فَتِیلًا ﴿49﴾آیا ندیدی كسانی را كه خودستایی می‏كنند؟! (این خودستاییها، بیارزش است؛) ولی خدا هر كس را بخواهد ستایش می‏كند؛ و كمترین ستمی به آنها نخواهد شد. (49) انْظُرْ كَیْفَ یَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَكَفَى بِهِ إِثْمًا مُبِینًا ﴿50﴾ببین چگونه به خدا دروغ می بندند! و همین گناه آشكار، (برای مجازات آنان) كافی است. (50) أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ أُوتُوا نَصِیبًا مِنَ الْكِتَابِ یُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَیَقُولُونَ لِلَّذِینَ كَفَرُوا هَؤُلَاءِ أَهْدَى مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا سَبِیلًا ﴿51﴾آیا ندیدی كسانی را كه بهره‏ ای از كتاب (خدا) به آنان داده شده، (با این حال،) به «جبت» و «طاغوت» (بت و بت پرستان) ایمان می‏آورند، و به مشركان می‏گویند: «آنها، از كسانی كه ایمان آورده‏ اند، هدایت یافته ترند؟!» (51) أُولَئِكَ الَّذِینَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَمَنْ یَلْعَنِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ نَصِیرًا ﴿52﴾آنها كسانی هستند كه خداوند، ایشان را از رحمت خود دور ساخته است؛ و هر كس را خدا از رحمتش دور كند، یاوری برای او نخواهی یافت. (52) أَمْ لَهُمْ نَصِیبٌ مِنَ الْمُلْكِ فَإِذًا لَا یُؤْتُونَ النَّاسَ نَقِیرًا ﴿53﴾آیا آنها (یهود) سهمی در حكومت دارند (كه بخواهند چنین قضاوتی كنند؟) در حالی كه اگر چنین بود به مردم هیچ حقی نمیدادند (و همه چیز را در انحصار خود میگرفتند). (53) أَمْ یَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَیْنَا آلَ إِبْرَاهِیمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَیْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِیمًا ﴿54﴾با اینكه به مردم (پیامبر و خاندانش) در برابر آنچه خدا از فضلش به آنها بخشیده، حسد میورزند (چرا حسد میورزند) با اینكه به آل ابراهیم (كه یهود از خاندان او هستند) كتاب و حكمت دادیم و حكومت عظیمی در اختیار آنها قرار دادیم. (54) فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ بِهِ وَمِنْهُمْ مَنْ صَدَّ عَنْهُ وَكَفَى بِجَهَنَّمَ سَعِیرًا ﴿55﴾ولی جمعی از آنها به آن ایمان آوردند و جمعی ایجاد مانع در راه آن نمودند و شعله فروزان آتش دوزخ برای آنها كافی است! (55) إِنَّ الَّذِینَ كَفَرُوا بِآیَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِیهِمْ نَارًا كُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَیْرَهَا لِیَذُوقُوا الْعَذَابَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَزِیزًا حَكِیمًا ﴿56﴾كسانی كه به آیات ما كافر شدند بزودی آنها را در آتشی وارد میكنیم كه هر گاه پوستهای تن آنها (در آن) بریان گردد (و بسوزد) پوستهای دیگری به جای آن قرار میدهیم تا كیفر را بچشند، خداوند توانا و حكیم است (و روی حساب كیفر میدهد). (56) وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا لَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَنُدْخِلُهُمْ ظِلًّا ظَلِیلًا ﴿57﴾و آنها كه ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند به زودی آنها را در باغهائی از بهشت وارد میكنیم كه نهرها از زیر درختان آن جاری است، و همیشه در آن خواهند ماند، و همسرانی پاكیزه برای آنها خواهد بود، و آنها را در سایه‏ هائی كه قطع نمیشود داخل میكنیم. (57) إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا یَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِیعًا بَصِیرًا ﴿58﴾خداوند به شما فرمان میدهد كه امانتها را به صاحبان آن برسانید و هنگامی كه میان مردم داوری میكنید از روی عدالت داوری كنید، خداوند پند و اندرزهای خوبی به شما میدهد، خداوند شنوا و بیناست. (58) یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا ﴿59﴾ای كسانی كه ایمان آورده‏ اید! اطاعت كنید خدا را و اطاعت كنید پیامبر خدا و صاحبان امر را، و هر گاه در چیزی نزاع كردید آنرا به خدا و پیامبر ارجاع دهید اگر ایمان به خدا و روز رستاخیز دارید، این برای شما بهتر و عاقبت و پایانش نیكوتر است. (59) أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ یَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ یُرِیدُونَ أَنْ یَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَنْ یَكْفُرُوا بِهِ وَیُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَنْ یُضِلَّهُمْ ضَلَالًا بَعِیدًا ﴿60﴾آیا ندیدی كسانی را كه گمان می‏كنند به آنچه (از كتب آسمانی) بر تو و بر پیشینیان نازل شده ایمان آورده‏ اند ولی میخواهند طاغوت و حكام باطل را به داوری بطلبند با اینكه به آنها دستور داده شده به طاغوت كافر شوند، و شیطان می‏خواهد آنها را شدیدا گمراه كند، و به بیراهه‏ های دور دستی بیفكند. (60) وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَى مَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ رَأَیْتَ الْمُنَافِقِینَ یَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُودًا ﴿61﴾و هنگامی كه به آنها گفته می شود: «به سوی آنچه خدا نازل كرده، و به سوی پیامبر بیایید، منافقان را می بینی كه از قبول دعوت تو اعراض می‏كنند. (61) فَكَیْفَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِیبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ ثُمَّ جَاءُوكَ یَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا إِحْسَانًا وَتَوْفِیقًا ﴿62﴾پس چگونه موقعی كه بر اثر اعمالشان گرفتار مصیبتی می‏شوند به سراغ تو می آیند و سوگند یاد می‏كنند كه منظور ما (از بردن داوری به نزد دیگران) جز نیكی كردن و توافق (میان طرفین نزاع) نبوده است؟! (62) أُولَئِكَ الَّذِینَ یَعْلَمُ اللَّهُ مَا فِی قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُلْ لَهُمْ فِی أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِیغًا ﴿63﴾آنها كسانی هستند كه خدا، آنچه را در دل دارند می‏داند. از (مجازات) آنها صرف نظر كن! و آنها را اندرز ده! و با بیانی رسا، نتایج اعمالشان را به آنها گوشزد نما! (63) وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِیُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِیمًا ﴿64﴾ما هیچ پیامبری را نفرستادیم، مگر به این منظور كه به فرمان خدا، از وی اطاعت شود، و اگر این مخالفان هنگامی كه به خود ستم می‏كردند (و فرمانهای خدا را زیر پا می‏گذاردند) به نزد تو می‏آمدند و از خدا طلب آمرزش می‏كردند و پیامبر هم برای آنها استغفار می‏كرد خدا را توبه پذیر و مهربان می‏یافتند. (64) فَلَا وَرَبِّكَ لَا یُؤْمِنُونَ حَتَّى یُحَكِّمُوكَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لَا یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُوا تَسْلِیمًا ﴿65﴾به پروردگارت سوگند كه آنها مؤ من نخواهند بود، مگر اینكه تو را در اختلافات خود به داوری طلبند؛ و سپس در دل خود از داوری تو احساس ناراحتی نكنند، و كاملا تسلیم باشند. (65) وَلَوْ أَنَّا كَتَبْنَا عَلَیْهِمْ أَنِ اقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ أَوِ اخْرُجُوا مِنْ دِیَارِكُمْ مَا فَعَلُوهُ إِلَّا قَلِیلٌ مِنْهُمْ وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا مَا یُوعَظُونَ بِهِ لَكَانَ خَیْرًا لَهُمْ وَأَشَدَّ تَثْبِیتًا ﴿66﴾(ما تكلیف مشكلی بر دوش آنها ننهادیم) اگر (همانند بعضی از امم پیشین) به آنها دستور می‏دادیم یكدیگر را به قتل برسانند و یا: «از وطن و خانه خود بیرون روید»، تنها عده كمی از آنها عمل می‏كردند! و اگر اندرزهایی را كه به آنان داده می‏شد، انجام می‏دادند، به سود آنها بود و موجب تقویت ایمان آنها می‏گردید. (66) وَإِذًا لَآتَیْنَاهُمْ مِنْ لَدُنَّا أَجْرًا عَظِیمًا ﴿67﴾و در این صورت، پاداش بزرگی از ناحیه خود به آنها می‏دادیم. (67) وَلَهَدَیْنَاهُمْ صِرَاطًا مُسْتَقِیمًا ﴿68﴾و آنها را به راه راست، هدایت می‏كردیم. (68) وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِیقًا ﴿69﴾و كسی كه خدا و پیامبر را اطاعت كند، (در روز رستاخیز،) همنشین كسانی خواهد بود كه خدا نعمت خود را بر آنها تمام كرده؛ از پیامبران و صدیقان و شهداء و صالحان، و آنها رفیقهای خوبی هستند! (69) ذَلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ عَلِیمًا ﴿70﴾این موهبتی از ناحیه خداست. و كافی است كه او، (از حال بندگان و نیات و اعمال آنها) آگاه است. (70) یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِیعًا ﴿71﴾ای كسانی كه ایمان آورده‏ اید آمادگی خود را (در برابر دشمن) حفظ كنید و در دسته‏ های متعدد یا به صورت دسته واحد (طبق شرایط موجود) به سوی دشمن حركت نمائید. (71) وَإِنَّ مِنْكُمْ لَمَنْ لَیُبَطِّئَنَّ فَإِنْ أَصَابَتْكُمْ مُصِیبَةٌ قَالَ قَدْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیَّ إِذْ لَمْ أَكُنْ مَعَهُمْ شَهِیدًا ﴿72﴾در میان شما افرادی (منافق) هستند كه هم خودشان سستند و هم دیگران را سست می‏نمایند. اگر مصیبتی به شما برسد می‏گویند: خدا به ما نعمت داد كه با مجاهدان نبودیم تا شاهد (آن مصیبت) باشیم! (72) وَلَئِنْ أَصَابَكُمْ فَضْلٌ مِنَ اللَّهِ لَیَقُولَنَّ كَأَنْ لَمْ تَكُنْ بَیْنَكُمْ وَبَیْنَهُ مَوَدَّةٌ یَا لَیْتَنِی كُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِیمًا ﴿73﴾و اگر غنیمتی به شما برسد، درست مثل اینكه هرگز میان شما و آنها مودت و دوستی نبوده، می‏گویند: ای كاش ما هم با آنها بودیم و به رستگاری و پیروزی بزرگی نائل میشدیم! (73) فَلْیُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یَشْرُونَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا بِالْآخِرَةِ وَمَنْ یُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیُقْتَلْ أَوْ یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْرًا عَظِیمًا ﴿74﴾آنها كه زندگی دنیا را به آخرت فروختهاند باید در راه خدا پیكار كنند، و آن كس كه در راه خدا پیكار كند و كشته شود یا پیروز گردد پاداش ‍ بزرگی به او خواهیم داد. (74) وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِیًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِیرًا ﴿75﴾چرا در راه خدا و در راه مردان و زنان و كودكانی كه (به دست ستمگران) تضعیف شده‏ اند پیكار نمی‏كنید؟، همان افراد (ستمدیده‏ ای) كه می‏گویند خدایا ما را از این شهر (مكه) كه اهلش ‍ ستمگرند بیرون ببر و برای ما از طرف خود سرپرست قرار بده. و از برای ما از طرف خود یار و یاوری تعیین فرما. (75) الَّذِینَ آمَنُوا یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالَّذِینَ كَفَرُوا یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ الطَّاغُوتِ فَقَاتِلُوا أَوْلِیَاءَ الشَّیْطَانِ إِنَّ كَیْدَ الشَّیْطَانِ كَانَ ضَعِیفًا ﴿76﴾آنها كه ایمان دارند در راه خدا پیكار می‏كنند و آنها كه كافرند در راه طاغوت (و افراد طغیانگر) پس شما با یاران شیطان پیكار كنید (و از آنها نهراسید) زیرا نقشه شیطان (همانند قدرتش) ضعیف است. (76) أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ قِیلَ لَهُمْ كُفُّوا أَیْدِیَكُمْ وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتَالُ إِذَا فَرِیقٌ مِنْهُمْ یَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْیَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْیَةً وَقَالُوا رَبَّنَا لِمَ كَتَبْتَ عَلَیْنَا الْقِتَالَ لَوْلَا أَخَّرْتَنَا إِلَى أَجَلٍ قَرِیبٍ قُلْ مَتَاعُ الدُّنْیَا قَلِیلٌ وَالْآخِرَةُ خَیْرٌ لِمَنِ اتَّقَى وَلَا تُظْلَمُونَ فَتِیلًا ﴿77﴾آیا ندیدی كسانی را كه (در مكه) به آنها گفته شد (فعلا) دست از جهاد بدارید و نماز را برپا كنید و زكات بپردازید، (اما آنها از این دستور ناراحت بودند) ولی هنگامی كه (در مدینه) فرمان جهاد به آنها داده شد جمعی از آنان از مردم می‏ترسیدند همانگونه كه از خدا می‏ترسند، بلكه بیشتر و گفتند پروردگارا چرا جهاد را بر ما مقرر داشتی ؟ چرا این فرمان را كمی تاخیر نینداختی ؟ به آنها بگو سرمایه زندگی دنیا ناچیز است و سرای آخرت برای كسی كه پرهیزكار باشد بهتر است و كوچكترین ستمی به شما نخواهد شد. (77) أَیْنَمَا تَكُونُوا یُدْرِكْكُمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنْتُمْ فِی بُرُوجٍ مُشَیَّدَةٍ وَإِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ یَقُولُوا هَذِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَقُولُوا هَذِهِ مِنْ عِنْدِكَ قُلْ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ فَمَالِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَا یَكَادُونَ یَفْقَهُونَ حَدِیثًا ﴿78﴾هر كجا باشید مرگ شما را می‏گیرد اگر چه در برجهای محكم باشید، و اگر به آنها (منافقان) حسنة (و پیروزی) برسد می‏گویند از ناحیه خدا است و اگر سیئة (و شكستی) برسد می‏گویند از ناحیه تو است بگو همه اینها از ناحیه خدا است پس چرا این جمعیت حاضر نیستند حقایق را درك كنند. (78) مَا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَكَ مِنْ سَیِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ وَأَرْسَلْنَاكَ لِلنَّاسِ رَسُولًا وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِیدًا ﴿79﴾آنچه از نیكیها به تو می‏رسد از ناحیه خدا است و آنچه از بدی به تو میرسد از ناحیه خود تو است و ما تو را بعنوان رسول برای مردم فرستادیم و گواهی خدا در این باره كافی است. (79) مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَمَنْ تَوَلَّى فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَیْهِمْ حَفِیظًا ﴿80﴾كسی كه از پیامبر اطاعت كند اطاعت خدا كرده و كسی كه سرباز زند تو در برابر او مسئول نیستی. (80) وَیَقُولُونَ طَاعَةٌ فَإِذَا بَرَزُوا مِنْ عِنْدِكَ بَیَّتَ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ غَیْرَ الَّذِی تَقُولُ وَاللَّهُ یَكْتُبُ مَا یُبَیِّتُونَ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِیلًا ﴿81﴾آنها در حضور تو می‏گویند فرمانبرداریم اما هنگامی كه از نزد تو بیرون می‏روند جمعی از آنها جلسات سری شبانه بر ضد گفته‏ های تو تشكیل می‏دهند، خداوند آنچه را در این جلسات می‏گویند می‏نویسد، اعتنائی به آنها مكن (و از نقشه‏ های آنها وحشت نداشته باش) و توكل بر خدا كن و كافی است كه او یار و مدافع تو باشد. (81) أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلَافًا كَثِیرًا ﴿82﴾آیا درباره قرآن نمی‏اندیشند كه اگر از ناحیه غیر خدا بود اختلافات فراوانی در آن می‏یافتند. (82) وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُولِی الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّیْطَانَ إِلَّا قَلِیلًا ﴿83﴾و هنگامی كه خبری از پیروزی و شكست به آنها برسد، (بدون تحقیق) آنرا شایع می‏سازند، و اگر آنرا به پیامبر و پیشوایان (كه قدرت تشخیص كافی دارند) ارجاع كنند، از ریشه‏ های مسائل آگاه خواهند شد و اگر فضل و رحمت خدا نبود همگی، جز عده كمی، از شیطان پیروی میكردید. (83) فَقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِینَ عَسَى اللَّهُ أَنْ یَكُفَّ بَأْسَ الَّذِینَ كَفَرُوا وَاللَّهُ أَشَدُّ بَأْسًا وَأَشَدُّ تَنْكِیلًا ﴿84﴾در راه خدا پیكار كن، تنها مسئول وظیفه خود هستی، و مومنان را (بر این كار) تشویق نما، امید است خداوند از قدرت كافران جلوگیری كند (حتی اگر تنها خودت به میدان بروی) و خداوند قدرتش بیشتر و مجازاتش دردناكتر است. (84) مَنْ یَشْفَعْ شَفَاعَةً حَسَنَةً یَكُنْ لَهُ نَصِیبٌ مِنْهَا وَمَنْ یَشْفَعْ شَفَاعَةً سَیِّئَةً یَكُنْ لَهُ كِفْلٌ مِنْهَا وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَیْءٍ مُقِیتًا ﴿85﴾كسی كه تشویق به كار نیكی كند نصیبی از آن برای او خواهد بود، و كسی كه تشویق به كار بدی كند سهمی از آن خواهد داشت، و خداوند حساب هر چیز را دارد و آنرا حفظ می‏كند. (85) وَإِذَا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَیْءٍ حَسِیبًا ﴿86﴾و هنگامی كه كسی به شما تحیت گوید پاسخ آنرا به طور بهتر دهید یا (لا اقل) به همان گونه پاسخ گوئید، خداوند حساب همه چیز را دارد. (86) اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَیَجْمَعَنَّكُمْ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ لَا رَیْبَ فِیهِ وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِیثًا ﴿87﴾خداوند معبودی جز او نیست، و به طور قطع همه شما را در روز رستاخیز كه شك در آن نمی‏باشد جمع می‏كند، و كیست كه از خداوند راستگوتر باشد. (87) فَمَا لَكُمْ فِی الْمُنَافِقِینَ فِئَتَیْنِ وَاللَّهُ أَرْكَسَهُمْ بِمَا كَسَبُوا أَتُرِیدُونَ أَنْ تَهْدُوا مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَمَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِیلًا ﴿88﴾چرا درباره منافقین دو دسته شده‏ اید! (بعضی جنگ با آنها را ممنوع و بعضی مجاز می‏دانید) در حالی كه خداوند به خاطر اعمالشان (افكار) آنها را به كلی وارونه كرده است، آیا شما می‏خواهید كسانی را كه خداوند (بر اثر اعمال زشتشان) گمراه كرده هدایت كنید!! در حالی كه هر كس را خداوند گمراه كند راهی برای او نخواهی یافت. (88) وَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ كَمَا كَفَرُوا فَتَكُونُونَ سَوَاءً فَلَا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِیَاءَ حَتَّى یُهَاجِرُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَلَا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ وَلِیًّا وَلَا نَصِیرًا ﴿89﴾آنان دوست دارند كه شما هم مانند آنها كافر شوید و مساوی یكدیگر گردید، بنابراین از آنها دوستانی انتخاب نكنید مگر اینكه (توبه كنند و) مهاجرت در راه خدا نمایند، اما آنها كه از كار سرباز زنند (و به اقدامات بر ضد شما ادامه دهند) آنها را هر كجا بیابید اسیر كنید و (یا در صورت لزوم) به قتل برسانید و از میان آنها دوست و یار و یاوری اختیار نكنید. (89) إِلَّا الَّذِینَ یَصِلُونَ إِلَى قَوْمٍ بَیْنَكُمْ وَبَیْنَهُمْ مِیثَاقٌ أَوْ جَاءُوكُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ أَنْ یُقَاتِلُوكُمْ أَوْ یُقَاتِلُوا قَوْمَهُمْ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَیْكُمْ فَلَقَاتَلُوكُمْ فَإِنِ اعْتَزَلُوكُمْ فَلَمْ یُقَاتِلُوكُمْ وَأَلْقَوْا إِلَیْكُمُ السَّلَمَ فَمَا جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ عَلَیْهِمْ سَبِیلًا ﴿90﴾مگر آنها كه با كسانی كه با شما هم پیمانند، پیمان بسته، یا آنها كه به سوی شما می‏آیند و از پیكار با شما یا پیكار با قوم خود ناتوان شده‏ اند (نه سر جنگ با شما دارند و نه توانائی مبارزه با قوم خود) و اگر خداوند بخواهد آنها را بر شما مسلط می‏كند تا با شما پیكار كنند، بنابراین اگر از شما كناره گیری كردند و با شما پیكار ننمودند (بلكه) پیشنهاد صلح كردند خداوند به شما اجازه نمی‏دهد كه متعرض آنان شوی (90) سَتَجِدُونَ آخَرِینَ یُرِیدُونَ أَنْ یَأْمَنُوكُمْ وَیَأْمَنُوا قَوْمَهُمْ كُلَّ مَا رُدُّوا إِلَى الْفِتْنَةِ أُرْكِسُوا فِیهَا فَإِنْ لَمْ یَعْتَزِلُوكُمْ وَیُلْقُوا إِلَیْكُمُ السَّلَمَ وَیَكُفُّوا أَیْدِیَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَیْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأُولَئِكُمْ جَعَلْنَا لَكُمْ عَلَیْهِمْ سُلْطَانًا مُبِینًا ﴿91﴾به زودی جمعیت دیگری را می‏یابید كه می‏خواهند هم از ناحیه شما در امان باشند، و هم از ناحیه قوم خودشان (كه مشركند، لذا در پیش شما ادعای ایمان می‏كنند ولی) هر زمانی به سوی فتنه (و بت پرستی) باز گردند با سر در آن فرو می‏روند!، اگر آنها از درگیری با شما كنار نرفتند و پیشنهاد صلح نكردند و دست از شما بر نداشتند، آنها را هر كجا یافتید اسیر كنید، و (یا) به قتل برسانید و آنها كسانی هستند كه برای شما تسلط آشكاری نسبت به آنان قرار داده‏ ایم. (91) وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ إِلَّا أَنْ یَصَّدَّقُوا فَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَكُمْ وَبَیْنَهُمْ مِیثَاقٌ فَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ وَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیَامُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ تَوْبَةً مِنَ اللَّهِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَكِیمًا ﴿92﴾برای هیچ فرد با ایمانی مجاز نیست كه فرد با ایمانی را به قتل برساند، مگر اینكه این كار از روی خطا و اشتباه از او سر زند و (در عین حال) كسی كه فرد با ایمانی را از روی خطا به قتل برساند باید یك برده آزاد كند و خونبهائی به كسان او بپردازد مگر اینكه آنها خونبها را ببخشند - و اگر مقتول از جمعیتی باشد كه دشمنان شما هستند (و كافرند) ولی مقتول با ایمان بوده باید (تنها) یك برده آزاد كند (و پرداختن خونبها لازم نیست) و اگر از جمعیتی باشد كه میان شما و آنها پیمانی برقرار است باید خونبهای او را به كسان او بپردازد و یك برده (نیز) آزاد كند، و آن كس كه دسترسی (به آزاد كردن برده) ندارد دو ماه پی در پی روزه می‏گیرد - این (یكنوع تخفیف و) توبه الهی است و خداوند دانا و حكیم است. (92) وَمَنْ یَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِیهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِیمًا ﴿93﴾و هر كسی فرد با ایمانی را از روی عمد به قتل برساند مجازات او دوزخ است كه جاودانه در آن می‏ماند و خداوند بر او غضب می‏كند و از رحمتش او را دور می‏سازد و عذاب عظیمی برای او آماده ساخته است. (93) یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا ضَرَبْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَتَبَیَّنُوا وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَى إِلَیْكُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنًا تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا فَعِنْدَ اللَّهِ مَغَانِمُ كَثِیرَةٌ كَذَلِكَ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَیْكُمْ فَتَبَیَّنُوا إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا ﴿94﴾ای كسانی كه ایمان آورده‏ اید هنگامی كه در راه خدا گام بر می‏دارید (و به سفری برای جهاد می‏روید) تحقیق كنید و به كسی كه اظهار صلح و اسلام می‏كند نگوئید مسلمان نیستی بخاطر اینكه سرمایه ناپایدار دنیا (و غنائمی) بدست آورید، زیرا غنیمتهای بزرگی در نزد خدا (برای شما) است، شما قبلا چنین بودید و خداوند بر شما منت گذارد (و هدایت نمود) بنا بر این (بشكرانه این نعمت بزرگ) تحقیق كنید، خداوند به آنچه عمل می‏كنید آگاه است. (94) لَا یَسْتَوِی الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ غَیْرُ أُولِی الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِینَ دَرَجَةً وَكُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَى الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا ﴿95﴾افراد با ایمانی كه بدون بیماری و ناراحتی از جهاد باز نشستند یا مجاهدانی كه در راه خدا با مال و جان خود جهاد كردند یكسان نیستند، خداوند مجاهدانی را كه با مال و جان خود جهاد نمودند بر قاعدان برتری بخشیده و به هر یك از این دو دسته (به نسبت اعمال نیكشان) خداوند وعده پاداش نیك داده و مجاهدان را بر قاعدان برتری و پاداش ‍ عظیمی بخشیده است. (95) دَرَجَاتٍ مِنْهُ وَمَغْفِرَةً وَرَحْمَةً وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا ﴿96﴾درجات (مهمی) از ناحیه خداوند و آمرزش و رحمت (نصیب آنان می‏گردد) و (اگر لغزشهائی داشته‏ اند) خداوند آمرزنده و مهربان است. (96) إِنَّ الَّذِینَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِی أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِیمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِینَ فِی الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِیهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِیرًا ﴿97﴾كسانی كه فرشتگان (قبض ارواح) روح آنها را گرفتند در حالی كه به خویشتن ستم كرده بودند و به آنها گفتند شما در چه حالی بودید (و چرا با اینكه مسلمان بودید در صف كفار جای داشتید!) گفتند ما در سرزمین خود تحت فشار بودیم، آنها (فرشتگان) گفتند مگر سرزمین خدا پهناور نبود كه مهاجرت كنید! پس آنها (عذری نداشتند و) جایگاهشان دوزخ و سرانجام بدی دارند. (97) إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ لَا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً وَلَا یَهْتَدُونَ سَبِیلًا ﴿98﴾مگر آن دسته از مردان و زنان و كودكانی كه به راستی تحت فشار قرار گرفته‏ اند، نه چاره‏ ای دارند و نه راهی (برای نجات از آن محیط آلوده) می‏یابند. (98) فَأُولَئِكَ عَسَى اللَّهُ أَنْ یَعْفُوَ عَنْهُمْ وَكَانَ اللَّهُ عَفُوًّا غَفُورًا ﴿99﴾آنها ممكن است خداوند مورد عفوشان قرار دهد و خداوند عفو كننده و آمرزنده است. (99) وَمَنْ یُهَاجِرْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ یَجِدْ فِی الْأَرْضِ مُرَاغَمًا كَثِیرًا وَسَعَةً وَمَنْ یَخْرُجْ مِنْ بَیْتِهِ مُهَاجِرًا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ یُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا ﴿100﴾و كسی كه در راه خدا هجرت كند نقاط امن فراوان و گسترده‏ ای در زمین می‏یابد، و كسی كه از خانه‏ اش به عنوان مهاجرت به سوی خدا و پیامبر او بیرون رود سپس مرگش فرا رسد پاداش او بر خدا است و خداوند آمرزنده و مهربان است. (100) وَإِذَا ضَرَبْتُمْ فِی الْأَرْضِ فَلَیْسَ عَلَیْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلَاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ یَفْتِنَكُمُ الَّذِینَ كَفَرُوا إِنَّ الْكَافِرِینَ كَانُوا لَكُمْ عَدُوًّا مُبِینًا ﴿101﴾و هنگامی كه سفر كنید گناهی بر شما نیست كه نماز را كوتاه كنید اگر از فتنه (و خطر) كافران بترسید، زیرا كافران برای شما دشمن آشكاری هستند. (101) وَإِذَا كُنْتَ فِیهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاةَ فَلْتَقُمْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَلْیَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذَا سَجَدُوا فَلْیَكُونُوا مِنْ وَرَائِكُمْ وَلْتَأْتِ طَائِفَةٌ أُخْرَى لَمْ یُصَلُّوا فَلْیُصَلُّوا مَعَكَ وَلْیَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَأَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذِینَ كَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَأَمْتِعَتِكُمْ فَیَمِیلُونَ عَلَیْكُمْ مَیْلَةً وَاحِدَةً وَلَا جُنَاحَ عَلَیْكُمْ إِنْ كَانَ بِكُمْ أَذًى مِنْ مَطَرٍ أَوْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَنْ تَضَعُوا أَسْلِحَتَكُمْ وَخُذُوا حِذْرَكُمْ إِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْكَافِرِینَ عَذَابًا مُهِینًا ﴿102﴾و هنگامی كه در میان آنها باشی و (در میدان جنگ برای آنها نماز برپا كنی باید دسته‏ ای از آنها با تو (به نماز) برخیزند و باید سلاحهای خود را با خود برگیرند و هنگامی كه سجده كردند (و نماز را به پایان رسانیدند) باید به پشت سر شما (به میدان نبرد) بروند و آن دسته دیگر كه نماز نخوانده‏ اند (و مشغول پیكار بوده‏ اند) بیایند و با تو نماز بخوانند و باید آنها وسایل دفاعی و سلاحهای خود را با خود (در حال نماز) حمل كنند (زیرا) كافران دوست دارند كه شما از سلاحها و متاعهای خود غافل شوید و یك مرتبه به شما هجوم كنند - و اگر از باران ناراحت هستید و یا بیمار (و مجروح) باشید مانعی ندارد كه سلاحهای خود را بر زمین بگذارید ولی وسایل دفاعی (مانند زره و خود) را با خود بردارید، خداوند برای كافران عذاب خوار كننده‏ ای فراهم ساخته است. (102) فَإِذَا قَضَیْتُمُ الصَّلَاةَ فَاذْكُرُوا اللَّهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِكُمْ فَإِذَا اطْمَأْنَنْتُمْ فَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ كِتَابًا مَوْقُوتًا ﴿103﴾و هنگامی كه نماز را به پایان رسانیدید خدا را یاد كنید در حال ایستادن و نشستن و به هنگامی كه به پهلو خوابیده‏ اید، و هر گاه آرامش ‍ یافتید (و حالت خوف زایل گشت) نماز را (به صورت معمول) انجام دهید، زیرا نماز وظیفه ثابت و معینی برای مؤ منان است. (103) وَلَا تَهِنُوا فِی ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ إِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ یَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا یَرْجُونَ وَكَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَكِیمًا ﴿104﴾و از تعقیب دشمن سست نشوید (چه اینكه) اگر شما درد و رنج می‏بینید آنها نیز همانند شما درد و رنج می‏بینند، ولی شما امیدی از خدا دارید كه آنها ندارند و خداوند دانا و حكیم است. (104) إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَیْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَیْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ وَلَا تَكُنْ لِلْخَائِنِینَ خَصِیمًا ﴿105﴾ما این كتاب را به حق بر تو فرستادیم تا به آنچه خداوند به تو آموخته، در میان مردم قضاوت كنی و از كسانی مباش كه از خائنان حمایت نمائی. (105) وَاسْتَغْفِرِ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِیمًا ﴿106﴾و از خداوند طلب آمرزش نما، كه خداوند آمرزنده و مهربان است. (106) وَلَا تُجَادِلْ عَنِ الَّذِینَ یَخْتَانُونَ أَنْفُسَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ مَنْ كَانَ خَوَّانًا أَثِیمًا ﴿107﴾و از آنها كه به خود خیانت كردند دفاع مكن زیرا خداوند افراد خیانت پیشه گنهكار را دوست ندارد. (107) یَسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاسِ وَلَا یَسْتَخْفُونَ مِنَ اللَّهِ وَهُوَ مَعَهُمْ إِذْ یُبَیِّتُونَ مَا لَا یَرْضَى مِنَ الْقَوْلِ وَكَانَ اللَّهُ بِمَا یَعْمَلُونَ مُحِیطًا ﴿108﴾اعمال زشت خود را از مردم پنهان می‏دارند اما از خدا پنهان نمی‏دارند، و به هنگامی كه در مجالس شبانه سخنانی كه خدا راضی نبود می‏گفتند، خدا با آنها بود و خدا به آنچه عمل می‏كنند احاطه دارد. (108) هَا أَنْتُمْ هَؤُلَاءِ جَادَلْتُمْ عَنْهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا فَمَنْ یُجَادِلُ اللَّهَ عَنْهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَمْ مَنْ یَكُونُ عَلَیْهِمْ وَكِیلًا ﴿109﴾آری شما همانها هستید كه در زندگی این جهان از آنها دفاع كردید، اما كیست كه در برابر خداوند در روز رستاخیز از آنها دفاع كند و یا چه كسی است كه وكیل و حامی آنها باشد؟! (109) وَمَنْ یَعْمَلْ سُوءًا أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اللَّهَ یَجِدِ اللَّهَ غَفُورًا رَحِیمًا ﴿110﴾كسی كه كار بدی انجام دهد یا به خود ستم كند سپس از خداوند طلب آمرزش نماید خدا را آمرزنده و مهربان خواهد یافت. (110) وَمَنْ یَكْسِبْ إِثْمًا فَإِنَّمَا یَكْسِبُهُ عَلَى نَفْسِهِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَكِیمًا ﴿111﴾و كسی كه گناهی مرتكب شود به زیان خود كار كرده و خداوند دانا و حكیم است. (111) وَمَنْ یَكْسِبْ خَطِیئَةً أَوْ إِثْمًا ثُمَّ یَرْمِ بِهِ بَرِیئًا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِینًا ﴿112﴾و كسی كه خطا یا گناهی مرتكب شود سپس بیگناهی را متهم سازد بار بهتان و گناه آشكاری بر دوش گرفته است. (112) وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْكَ وَرَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ أَنْ یُضِلُّوكَ وَمَا یُضِلُّونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا یَضُرُّونَكَ مِنْ شَیْءٍ وَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَیْكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ وَكَانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْكَ عَظِیمًا ﴿113﴾اگر فضل و رحمت خدا شامل حال تو نبود طایفه‏ ای از آنان تصمیم داشتند تو را گمراه كنند اما جز خودشان را گمراه نمی‏كنند و هیچگونه زیانی به تو نمی‏رسانند و خداوند كتاب و حكمت بر تو نازل كرد و آنچه را نمی‏دانستی به تو آموخت و فضل خدا بر تو بزرگ بود. (113) لَا خَیْرَ فِی كَثِیرٍ مِنْ نَجْوَاهُمْ إِلَّا مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلَاحٍ بَیْنَ النَّاسِ وَمَنْ یَفْعَلْ ذَلِكَ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْرًا عَظِیمًا ﴿114﴾در بسیاری از سخنان در گوشی (و جلسات محرمانه) آنها خیر و سودی نیست مگر كسی كه (به‏ این وسیله) امر به كمك به دیگران یا كار نیك یا اصطلاح در میان مردم كند، و هر كس برای خشنودی پروردگار چنین كند پاداش بزرگی به او خواهیم داد. (114) وَمَنْ یُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُ الْهُدَى وَیَتَّبِعْ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِیرًا ﴿115﴾كسی كه بعد از آشكار شدن حق از در مخالفت با پیامبر در آید و از راهی جز راه مومنان پیروی كند ما او را به همان راه كه می‏رود می‏بریم و به دوزخ داخل می‏كنیم و جایگاه بدی دارد. (115) إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَكَ بِهِ وَیَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ یَشَاءُ وَمَنْ یُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِیدًا ﴿116﴾خداوند شرك به او را نمی‏آمرزد (ولی) كمتر از آن را برای هر كس بخواهد (و شایسته بیند) می‏آمرزد و هر كس برای خدا شریكی قائل شود در گمراهی دوری افتاده است. (116) إِنْ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ إِلَّا إِنَاثًا وَإِنْ یَدْعُونَ إِلَّا شَیْطَانًا مَرِیدًا ﴿117﴾آنها غیر از خدا تنها بتهائی را میخوانند كه اثری ندارند و (یا) فقط شیطان سركش و ویرانگر را می‏خوانند. (117) لَعَنَهُ اللَّهُ وَقَالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبَادِكَ نَصِیبًا مَفْرُوضًا ﴿118﴾خداوند او را از رحمت خویش بدور ساخته و او گفته است كه از بندگان تو سهم معینی خواهم گرفت. (118) وَلَأُضِلَّنَّهُمْ وَلَأُمَنِّیَنَّهُمْ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُبَتِّكُنَّ آذَانَ الْأَنْعَامِ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَنْ یَتَّخِذِ الشَّیْطَانَ وَلِیًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُبِینًا ﴿119﴾و آنها را گمراه میكنم و به آرزوها سرگرم می‏سازم و به آنها دستور می‏دهم كه (اعمال خرافی انجام دهند و) گوش چهارپایان را بشكافند و آفرینش (پاك) خدائی را تغییر دهند، (فطرت توحید را به شرك بیالایند) و آنها كه شیطان را به جای خدا ولی خود برگزینند زیان آشكاری كرده‏ اند. (119) یَعِدُهُمْ وَیُمَنِّیهِمْ وَمَا یَعِدُهُمُ الشَّیْطَانُ إِلَّا غُرُورًا ﴿120﴾شیطان به آنها وعدهها(ی دروغین) میدهد و به آرزوها سرگرم میسازد و جز فریب و نیرنگ به آنها وعده نمی‏دهد. (120) أُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَلَا یَجِدُونَ عَنْهَا مَحِیصًا ﴿121﴾آنها (پیروان شیطان) جایگاهشان جهنم است و هیچ راه فراری ندارند. (121) وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِیلًا ﴿122﴾و كسانی كه ایمان آورده‏ اند و عمل صالح انجام داده‏ اند بزودی آنها را در باغهائی از بهشت وارد می‏كنیم كه نهرها از زیر درختان آن جاری است، جاودانه در آن خواهند ماند، خدا وعده حق به شما میدهد و كیست كه در گفتار و وعده‏ هایش از خدا صادقتر باشد؟! (122) لَیْسَ بِأَمَانِیِّكُمْ وَلَا أَمَانِیِّ أَهْلِ الْكِتَابِ مَنْ یَعْمَلْ سُوءًا یُجْزَ بِهِ وَلَا یَجِدْ لَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِیًّا وَلَا نَصِیرًا ﴿123﴾(فضیلت و برتری) به آرزوهای شما و آرزوهای اهل كتاب نیست، هر كس كه عمل بد كند كیفر داده میشود، و كسی را جز خدا، ولی و یاور خود نخواهد یافت (123) وَمَنْ یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا یُظْلَمُونَ نَقِیرًا ﴿124﴾و كسی كه چیزی از اعمال صالح انجام دهد خواه مرد باشد یا زن، اما ایمان داشته باشد، چنان كسانی داخل در بهشت میشوند و كمترین ستمی به آنها نخواهد شد. (124) وَمَنْ أَحْسَنُ دِینًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا ﴿125﴾و دین و آئین چه كسی بهتر است از آن كس كه خود را تسلیم خدا كند، و نیكوكار باشد و پیرو آئین خالص و پاك ابراهیم گردد و خدا ابراهیم را بدوستی خود انتخاب كرد. (125) وَلِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَیْءٍ مُحِیطًا ﴿126﴾و آنچه در آسمانها و زمین است از آن خدا است و خداوند به هر چیزی احاطه دارد. (126) وَیَسْتَفْتُونَكَ فِی النِّسَاءِ قُلِ اللَّهُ یُفْتِیكُمْ فِیهِنَّ وَمَا یُتْلَى عَلَیْكُمْ فِی الْكِتَابِ فِی یَتَامَى النِّسَاءِ اللَّاتِی لَا تُؤْتُونَهُنَّ مَا كُتِبَ لَهُنَّ وَتَرْغَبُونَ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الْوِلْدَانِ وَأَنْ تَقُومُوا لِلْیَتَامَى بِالْقِسْطِ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِهِ عَلِیمًا ﴿127﴾از تو درباره زنان سؤ ال می‏كنند، بگو خداوند در این زمینه به شما پاسخ می‏دهد و آنچه در قرآن درباره زنان یتیمی كه حقوق آنها را به آنها نمی‏دهید و می‏خواهید با آنها ازدواج كنید و همچنین درباره كودكان صغیر و ناتوان برای شما بیان شده است (قسمتی از سفارشهای خداوند در این زمینه می‏باشد، و نیز به شما سفارش می‏كند كه) با یتیمان به عدالت رفتار كنید و آنچه از نیكیها انجام می‏دهید خداوند از آن آگاه است (و به شما پاداش مناسب می‏دهد). (127) وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِنْ بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَیْهِمَا أَنْ یُصْلِحَا بَیْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَیْرٌ وَأُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ وَإِنْ تُحْسِنُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا ﴿128﴾و اگر زنی از طغیان و سركشی یا اعراض شوهرش، بیم داشته باشد، مانعی ندارد با هم صلح كنند (و زن یا مرد از پارهای از حقوق به خاطر صلح صرفنظر كنند) و صلح بهتر است، اگر چه مردم (طبق غریزه حب ذات در اینگونه موارد) بخل میورزند، و اگر نیكی كنید و پرهیزگاری پیشه سازید (و بخاطر صلح، گذشت نمائید) خداوند به آنچه انجام می‏دهید آگاه است (و پاداش شایسته به شما خواهد داد). (128) وَلَنْ تَسْتَطِیعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَیْنَ النِّسَاءِ وَلَوْ حَرَصْتُمْ فَلَا تَمِیلُوا كُلَّ الْمَیْلِ فَتَذَرُوهَا كَالْمُعَلَّقَةِ وَإِنْ تُصْلِحُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِیمًا ﴿129﴾و هرگز نمیتوانید (از نظر محبت قلبی) در میان زنان، عدالت كنید، هر چند كوشش نمائید، ولی به كلی تمایل خود را متوجه یكطرف نسازید كه دیگری را به صورت بلا تكلیف در آورید، و اگر راه اصلاح و پرهیزگاری پیش گیرید، خداوند آمرزنده و مهربان است. (129) وَإِنْ یَتَفَرَّقَا یُغْنِ اللَّهُ كُلًّا مِنْ سَعَتِهِ وَكَانَ اللَّهُ وَاسِعًا حَكِیمًا ﴿130﴾و اگر (راهی برای اصلاح در میان خود نیابند و) از هم جدا شوند، خداوند هر كدام از آنها را از فضل و كرم خود، بینیاز می‏كند و خداوند صاحب فضل و كرم و حكیم است. (130) وَلِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَلَقَدْ وَصَّیْنَا الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَإِیَّاكُمْ أَنِ اتَّقُوا اللَّهَ وَإِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ غَنِیًّا حَمِیدًا ﴿131﴾آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از آن خدا است و ما سفارش كردیم به كسانی كه پیش از شما دارای كتاب آسمانی بودند و همچنین به شما كه از (نافرمانی) خدا بپرهیزید و اگر كافر شوید (به خدا زیانی نمی‏رسد زیرا) برای خدا است آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است، و خداوند بینیاز و شایسته ستایش است. (131) وَلِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِیلًا ﴿132﴾و برای خدا است آنچه در آسمانها و زمین است و خداوند برای حفظ و نگاهبانی آنها كافی است. (132) إِنْ یَشَأْ یُذْهِبْكُمْ أَیُّهَا النَّاسُ وَیَأْتِ بِآخَرِینَ وَكَانَ اللَّهُ عَلَى ذَلِكَ قَدِیرًا ﴿133﴾ای مردم اگر او بخواهد شما را از میان می‏برد و افراد دیگری را (به جای شما) می‏آورد و خداوند توانائی بر این كار دارد. (133) مَنْ كَانَ یُرِیدُ ثَوَابَ الدُّنْیَا فَعِنْدَ اللَّهِ ثَوَابُ الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَكَانَ اللَّهُ سَمِیعًا بَصِیرًا ﴿134﴾كسانی كه پاداش دنیوی بخواهند (و در قید نتائج معنوی و اخروی نباشند در اشتباهند زیرا) در نزد خدا پاداش دنیا و آخرت است و خداوند شنوا و بینا است. (134) یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَیْنِ وَالْأَقْرَبِینَ إِنْ یَكُنْ غَنِیًّا أَوْ فَقِیرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا ﴿135﴾ای كسانی كه ایمان آوردهاید كاملا قیام به عدالت كنید، برای خدا گواهی دهید اگر چه (این گواهی) به زیان خود شما یا پدر و مادر یا نزدیكان شما بوده باشد، چه اینكه اگر آنها غنی یا فقیر باشند خداوند سزاوارتر است كه از آنها حمایت كند، بنا بر این از هوی و هوس پیروی نكنید كه از حق منحرف خواهید شد، و اگر حق را تحریف كنید و یا از اظهار آن اعراض نمائید خداوند به آنچه انجام می‏دهید آگاه است. (135) یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِی نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِی أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ وَمَنْ یَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِیدًا ﴿136﴾ای كسانی كه ایمان آوردهاید، ایمان (واقعی) به خدا و پیامبرش ‍ و كتابی كه بر او نازل كرده، و كتب (آسمانی) كه قبلا فرستاده است بیاورید. و كسی كه خدا و فرشتگان او و كتابها و پیامبرانش، و روز بازپسین را انكار كند در گمراهی دور و درازی افتاده است. (136) إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ ازْدَادُوا كُفْرًا لَمْ یَكُنِ اللَّهُ لِیَغْفِرَ لَهُمْ وَلَا لِیَهْدِیَهُمْ سَبِیلًا ﴿137﴾آنها كه ایمان آوردند، سپس كافر شدند، باز هم ایمان آوردند، و دگر بار كافر شدند سپس بر كفر خود افزودند هرگز خدا آنها را نخواهد بخشید و نه آنها را به راه (راست) هدایت می‏كند. (137) بَشِّرِ الْمُنَافِقِینَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا ﴿138﴾به منافقان بشارت ده كه مجازات دردناكی در انتظار آنها است. (138) الَّذِینَ یَتَّخِذُونَ الْكَافِرِینَ أَوْلِیَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِینَ أَیَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِیعًا ﴿139﴾همانها كه كافران را، بجای مومنان، دوست خود بر می‏گزینند، آیا اینها می‏خواهند از آنان كسب عزت و آبرو كنند با اینكه همه عزتها مخصوص خدا است!! (139) وَقَدْ نَزَّلَ عَلَیْكُمْ فِی الْكِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آیَاتِ اللَّهِ یُكْفَرُ بِهَا وَیُسْتَهْزَأُ بِهَا فَلَا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ إِنَّكُمْ إِذًا مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِینَ وَالْكَافِرِینَ فِی جَهَنَّمَ جَمِیعًا ﴿140﴾خداوند در قرآن (این حكم را) بر شما فرستاده كه هنگامی كه بشنوید افرادی آیات خدا را انكار و استهزا می‏نمایند با آنها ننشینید تا به سخن دگری بپردازند، زیرا در این صورت شما هم مثل آنان خواهید بود، خداوند منافقان و كافران را همگی در دوزخ جمع می‏كند. (140) الَّذِینَ یَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِینَ نَصِیبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَیْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فَاللَّهُ یَحْكُمُ بَیْنَكُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَلَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا ﴿141﴾منافقان همانها هستند كه پیوسته انتظار می‏كشند و مراقب شما هستند اگر فتح و پیروزی نصیب شما گردد می‏گویند آیا ما با شما نبودیم (پس ما نیز سهیم در افتخارات و غنائم هستیم!) و اگر بهره‏ ای نصیب كافران گردد می‏گویند آیا ما شما را تشویق به مبارزه و عدم تسلیم در برابر مومنان نمی‏كردیم! (پس با شما سهیم خواهیم بود!) خداوند در میان شما در روز رستاخیز داوری می‏كند و هرگز برای كافران نسبت به مومنان راه تسلطی قرار نداده است (141) إِنَّ الْمُنَافِقِینَ یُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا كُسَالَى یُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا یَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِیلًا ﴿142﴾منافقان می‏خواهند خدا را فریب دهند در حالی كه او آنها را فریب می‏دهد و هنگامی كه به نماز ایستند از روی كسالت می‏ایستند، در برابر مردم ریا می‏كنند و خدا را جز اندكی یاد نمی‏نمایند. (142) مُذَبْذَبِینَ بَیْنَ ذَلِكَ لَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَلَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَمَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِیلًا ﴿143﴾آنها افراد بیهدفی هستند، نه متمایل به اینها هستند و نه به آنها (نه در صف مومنان و نه در صف كافران) و هر كس را خداوند گمراه كند راهی برای او نخواهی یافت (143) یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْكَافِرِینَ أَوْلِیَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِینَ أَتُرِیدُونَ أَنْ تَجْعَلُوا لِلَّهِ عَلَیْكُمْ سُلْطَانًا مُبِینًا ﴿144﴾ای كسانی كه ایمان آورده‏ اید كافران را بجای مومنان ولی و تكیه گاه خود قرار ندهید آیا می‏خواهید (با این عمل) دلیل آشكاری بر ضرر خود در پیشگاه خدا قرار دهید؟! (144) إِنَّ الْمُنَافِقِینَ فِی الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِیرًا ﴿145﴾(زیرا) منافقان در پائین ترین مرحله دوزخ قرار دارند و هرگز یاوری برای آنها نخواهی یافت (بنابراین از طرح دوستی با دشمنان خدا كه نشانه نفاق است بپرهیزید). (145) إِلَّا الَّذِینَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَأَخْلَصُوا دِینَهُمْ لِلَّهِ فَأُولَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِینَ وَسَوْفَ یُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ أَجْرًا عَظِیمًا ﴿146﴾مگر آنها كه توبه كنند و جبران و اصلاح نمایند و به (دامن لطف) خدا چنگ زنند و دین خود را باری خدا خالص كنند، آنها با مومنان خواهند بود و خداوند به افراد با ایمان پاداش عظیمی خواهد داد. (146) مَا یَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِنْ شَكَرْتُمْ وَآمَنْتُمْ وَكَانَ اللَّهُ شَاكِرًا عَلِیمًا ﴿147﴾خدا چه نیازی به مجازات شما دارد اگر شكرگزاری كنید (و نعمتها را بجا مصرفنمائید) و ایمان آورید، خدا شكرگزار و آگاه است(اعمال و نیات آنها را می‏داند و به آنچه نیك است پاداش نیك می‏دهد). (147)