دعای وداع با ماه مبارك رمضان

دعای وداع با ماه مبارك رمضان،نیایش چهل و پنجم از صحیفه سجادیه می باشد كه توسط استاد حسین انصاریان ترجمه شده است.

وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ فِی وِدَاعِ شَهْرِ رَمَضَانَ
دعاى آن حضرت است در وداع ماه مبارك رمضان
﴿1﴾ اللَّهُمَّ یَا مَنْ لَا یَرْغَبُ فِی الْجَزَاءِ
(1) خدایا! ای كه شوقی به پاداش ندارد؛ چون بی‌نیاز از آفریده‌هاست؛
﴿2﴾ وَ یَا مَنْ لَا یَنْدَمُ عَلَى الْعَطَاءِ
(2) و ای كه بر عطابخشی‌اش، پشیمان نمی‌شود؛
﴿3﴾ وَ یَا مَنْ لَا یُكَافِىُ عَبْدَهُ عَلَى السَّوَاءِ .
(3) و ای كه پاداش بنده‌اش را مساوی و برابر نمی‌دهد؛ [بلكه پاداشش بیش از عمل بنده است].
﴿4﴾ مِنَّتُكَ ابْتِدَا ، وَ عَفْوُكَ تَفَضُّلٌ ، وَ عُقُوبَتُكَ عَدْلٌ ، وَ قَضَاِّْؤُك خِیَرَةٌ
(4) نعمتت آغاز است، [دست كسی در ساخت و پرداختش جایی ندارد] و گذشتت احسان و مجازاتت عدالت و فرمانت خیر است.
﴿5﴾ إِنْ أَعْطَیْتَ لَمْ تَشُبْ عَطَاءَكَ بِمَنٍّ ، وَ إِنْ مَنَعْتَ لَمْ یَكُنْ مَنْعُكَ تَعَدِّیاً .
(5) اگر عطا كنی، عطایت را به منّت آلوده نمی‌كنی؛ و اگر منع كنی، منعت بر پایه تجاوز نیست.
﴿6﴾ تَشْكُرُ مَنْ شَكَرَكَ وَ أَنْتَ أَلْهَمْتَهُ شُكْرَكَ .
(6) كسی كه تو را سپاس-گزاری كند، پاداشش می‌دهی؛ در حالی كه خودت سپاسگزاری را به او الهام كردی.
﴿7﴾ وَ تُكَافِىُ مَنْ حَمِدَكَ وَ أَنْتَ عَلَّمْتَهُ حَمْدَكَ .
(7) و كسی كه تو را ستایش كند، تلافی و جبران می‌كنی؛ در صورتی كه ستایش را خودت به او آموخته‌ای.
﴿8﴾ تَسْتُرُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ ، وَ تَجُودُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ ، وَ كِلَاهُمَا أَهْلٌ مِنْكَ لِلْفَضِیحَةِ وَ الْمَنْعِ غَیْرَ أَنَّكَ بَنَیْتَ أَفْعَالَكَ عَلَى التَّفَضُّلِ ، وَ أَجْرَیْتَ قُدْرَتَكَ عَلَى التَّجَاوُزِ .
(8) پرده می‌پوشی بر كسی كه اگر می‌خواستی رسوایش می‌كردی؛ جود و كرم می‌كنی بر كسی كه اگر می‌خواستی منعش می‌فرمودی؛ در حالی كه هر دوی این‌ها از سوی تو سزاوار رسوایی و منع‌اند؛ امّا چنین نمی‌كنی، چون تمام كارهایت را بر پایۀ لطف و احسان بنا نهادی و قدرتت را بر آیین گذشت به جریان انداختی.
﴿9﴾ وَ تَلَقَّیْتَ مَنْ عَصَاكَ بِالْحِلْمِ ، وَ أَمْهَلْتَ مَنْ قَصَدَ لِنَفْسِهِ بِالظُّلْمِ ، تَسْتَنْظِرُهُمْ بِأَنَاتِكَ إِلَى الْإِنَابَةِ ، وَ تَتْرُكُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَى التَّوْبَةِ لِكَیْلَا یَهْلِكَ عَلَیْكَ هَالِكُهُمْ ، وَ لَا یَشْقَى بِنِعْمَتِكَ شَقِیُّهُمْ إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَیْهِ ، وَ بَعْدَ تَرَادُفِ الْحُجَّةِ عَلَیْهِ ، كَرَماً مِنْ عَفْوِكَ یَا كَرِیمُ ، وَ عَائِدَةً مِنْ عَطْفِكَ یَا حَلِیمُ .
(9) و با كسی كه با تو به مخالفت برخاسته، با بردباری روبه‌رو شدی؛ و كسی را كه بر ستم به خود همّت گماشت، مهلت دادی؛ با حلم و بردباری‌ات مهلتشان می‌دهی تا به سویت بازگردند. شتاب در عقوبت را وا می‌گذاری تا به عرصه‌گاه توبه و بازگشت بنشینند؛ تا آن‌كه از سوی تو، سزاوار هلاكت شده، هلاك نشود؛ و تیره بختشان به نعمت تو بدبخت نگردد. هلاكت و بدبختی آنان، پس از طول مدتی است كه حرام و حلالت را برای آنان روشن كردی و پیوسته به عذاب تهدیدشان فرمودی و عذر بسیاری از این قبیل در برابرشان قرار دادی و پی‌درپی بر آنان اتمام حجّت كردی. این همه، بر پایۀ كرم و بخششی از عفو توست، ای بزرگوار! و سود و بهره‌ای است از مهربانی تو، ای بردبار!
﴿10﴾ أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِكَ بَاباً إِلَى عَفْوِكَ ، وَ سَمَّیْتَهُ التَّوْبَةَ ، وَ جَعَلْتَ عَلَى ذَلِكَ الْبَابِ دَلِیلًا مِنْ وَحْیِكَ لِئَلَّا یَضِلُّوا عَنْهُ ، فَقُلْتَ تَبَارَكَ اسْمُكَ ﴿تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسَى رَبُّكُمْ أَنْ یُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَیِّئَاتِكُمْ وَ یُدْخِلَكُمْ جَنَاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ﴾.
(10) تویی كه دری برای بندگانت به سوی بخششت گشودی و آن را توبه نامیدی و بر آن درِ گشوده دلیلی از وحی‌ات قرار دادی تا آن را گم نكنند؛ - ای كه نامت والا و مبارك است! - فرمودی: «به سوی خدا بازگردید؛ بازگشتی خالص، باشد كه پروردگار گناهانتان را محو كند و شما را وارد بهشت‌هایی كند كه از زیر آن‌ها، نهرها روان است.
﴿11﴾ ﴿یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ ، نُورُهُمْ یَسْعَى بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمَانِهِمْ ، یَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا ، وَ اغْفِرْ لَنَا ، إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ﴾. فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِكَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِیلِ
(11) روزی كه خداوند، پیامبر و كسانی كه به او ایمان آوردند، خوار نمی‌كند؛ نورشان پیش رویشان و از جانب راستشان در حركت است. می‌گویند: خدایا! نور ما را كامل كن و ما را بیامرز كه تو بر هر كاری توانایی.» پس بهانه و عذر كسی كه پس از گشوده شدن در و اقامۀ راهنما، از ورود به عرصه‌گاه بخششت غفلت كند چیست؟
﴿12﴾ وَ أَنْتَ الَّذِی زِدْتَ فِی السَّوْمِ عَلَى نَفْسِكَ لِعِبَادِكَ ، تُرِیدُ رِبْحَهُمْ فِی مُتَاجَرَتِهِمْ لَكَ ، وَ فَوْزَهُمْ بِالْوِفَادَةِ عَلَیْكَ ، وَ الزِّیَادَةِ مِنْكَ ، فَقُلْتَ تَبَارَكَ اسْمُكَ وَ تَعَالَیْتَ ﴿مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا ، وَ مَنْ جَاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلَا یُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا﴾.
(12) و تویی آن‌كه در معاملۀ خود، به بهره و سود بندگانت افزودی؛ و در این داد و ستدشان با تو، سودشان و كامیابی و فوزشان به وقت ورود بر تو و بهرۀ افزون را از جانب خود، برای آن‌ها خواسته‌ای؛ پس گفتی - ای كه نامت مبارك و والاست! -«هر كس یك خوبی بیاورد، ده برابرش برای اوست؛ و هر كس یك بدی بیاورد، جز به مانند آن كیفر نشود.»
﴿13﴾ وَ قُلْتَ ﴿مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ ، وَ اللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ﴾ وَ قُلْتَ ﴿مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافاً كَثِیرَةً﴾ وَ مَا أَنْزَلْتَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ فِی الْقُرْآنِ مِنْ تَضَاعِیفِ الْحَسَنَاتِ.
(13) و فرمودی: «داستان آنان كه اموالشان را در راه خدا انفاق می‌كنند، مانند دانه‌ای است كه هفت خوشه رویانده، در هر خوشه صد دانه است؛ و خدا برای هر كه بخواهد، چند برابر می‌كند.» و گفتی: «كیست كه به خدا وام نیكو دهد تا خدا آن را برایش به چندین برابر بیافزاید.» و آنچه از نظایر این آیات، دربارۀ چندین برابر كردن خوبی‌ها، در قرآن نازل فرمودی.
﴿14﴾ وَ أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِكَ مِنْ غَیْبِكَ وَ تَرْغِیبِكَ الَّذِی فِیهِ حَظُّهُمْ عَلَى مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِكْهُ أَبْصَارُهُمْ ، وَ لَمْ تَعِهِ أَسْمَاعُهُمْ ، وَ لَمْ تَلْحَقْهُ أَوْهَامُهُمْ ، فَقُلْتَ ﴿اذْكُرُونِی أَذْكُرْكُمْ ، وَ اشْكُرُوا لِی وَ لَا تَكْفُرُونِ﴾ وَ قُلْتَ ﴿لئن شَكَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّكُمْ ، وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ﴾.
(14) و تویی كه با گفتارت از غیب خود و تشویقت كه بهرۀ آن‌ها در آن است، به اموری راهنمایی كردی كه اگر آن امور را از ایشان می‌پوشاندی، دیدگانشان آن‌ها را درك نمی‌كرد و گوش‌هایشان فرا نمی‌گرفت و اندیشه و فكرشان به آن‌ها نمی‌رسید. پس گفتی: «مرا یاد كنید تا شما را یاد كنم و مرا سپاس‌گزارید و كفران نكنید.» و فرمودی: «اگر شكر كنید، بر شما افزون می‌كنم؛ و اگر ناسپاسی كنید، محققاً عذاب من سخت است».
﴿15﴾ وَ قُلْتَ ﴿ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَكُمْ ، إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ﴾، فَسَمَّیْتَ دُعَاءَكَ عِبَادَةً ، وَ تَرْكَهُ اسْتِكْبَاراً ، وَ تَوَعَّدْتَ عَلَى تََرْكِهِ دُخُولَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ .
(15) و گفتی: «مرا بخوانید تا شما را اجابت كنم. آنان‌كه از عبادت من، [یعنی دعا] تكبّر می‌كنند، به‌زودی خوار و ذلیل وارد دوزخ می‌شوند». دعا و خواندن خود را عبادت و تركش را سركشی نامیدی؛ و بر ترك دعا به ورود در دوزخ با ذلّت و خواری تهدید كردی.
﴿16﴾ فَذَكَرُوكَ بِمَنِّكَ ، وَ شَكَرُوكَ بِفَضْلِكَ ، وَ دَعَوْكَ بِأَمْرِكَ ، وَ تَصَدَّقُوا لَكَ طَلَباً لِمَزِیدِكَ ، وَ فِیهَا كَانَتْ نَجَاتُهُمْ مِنْ غَضَبِكَ ، وَ فَوْزُهُمْ بِرِضَاكَ .
(16) بندگان واقعی‌ات، به خاطر نعمتت تو را یاد كردند؛ و به سبب احسانت، به شكرگزاری‌ات برخاستند و به فرمانت، تو را خواندند؛ و برای گرفتن عطای افزونت، صدقه دادند؛ نجاتشان از خشمت و كامیابی‌شان به خشنودی‌ات در این امور بود.
﴿17﴾ وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقاً مِنْ نَفْسِهِ عَلَى مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیْهِ عِبَادَكَ مِنْكَ كَانَ مَوْصُوفاً بِالْإِحْسَانِ ، وَ مَنْعُوتاً بِالِامْتِنَانِ ، وَ مَحْمُوداً بِكُلِّ لِسَانٍ ، فَلَكَ الْحَمْدُ مَا وُجِدَ فِی حَمْدِكَ مَذْهَبٌ ، وَ مَا بَقِیَ لِلْحَمْدِ لَفْظٌ تُحْمَدُ بِهِ ، وَ مَعْنًى یَنْصَرِفُ إِلَیْهِ .
(17) و اگر مخلوقی از سوی خودش مخلوقی دیگر را، به همین گونه كه تو بندگانت را راهنمایی كردی، راهنمایی می‌كرد، موصوف به احسان و نعمت‌بخشی بود و به هر زبانی مورد ستایش قرار گرفته بود؛ پس تو را سپاس تا آنجا كه در سپاست راهی یافت شود؛ و تا آنجا كه برای سپاس، كلمه‌ای كه به آن ستوده شدی و معنایی كه به سپاس منصرف شود، باقی باشد.
﴿18﴾ یَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ ، وَ غَمَرَهُمْ بِالْمَنِّ وَ الطَّوْلِ ، مَا أَفْشَى فِینَا نِعْمَتَكَ ، وَ أَسْبَغَ عَلَیْنَا مِنَّتَكَ ، وَ أَخَصَّنَا بِبِرِّكَ
(18) ای كه با احسان و فضل، بندگانش را به سپاس فراخوانده و آنان را در دریای نعمت و عطا غرق كرده، چه آشكار و پخش است نعمتت در عرصۀ حیات ما و چه سرشار و فراوان است عطایت بر ما؛ و چه‌قدر ما را به نیكی و احسانت اختصاص داده‌ای!
﴿19﴾ هَدَیْتَنَا لِدِینِكَ الَّذِی اصْطَفَیْتَ ، وَ مِلَّتِكَ الَّتِی ارْتَضَیْتَ ، وَ سَبِیلِكَ الَّذِی سَهَّلْتَ ، وَ بَصَّرْتَنَا الزُّلْفَةَ لَدَیْكَ ، وَ الْوُصُولَ إِلَى كَرَامَتِكَ
(19) ما را به دینت؛ دینی كه برگزیده‌ای و به آیینت؛ آیینی كه پسندیده‌ای و راهت؛ راهی كه هموار كرده‌ای، هدایت فرمودی؛ و به چیزی كه مایۀ قرب به توست و زمینۀ رسیدن به كرامتت، بینا كردی.
﴿20﴾ اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَایَا تِلْكَ الْوَظَائِفِ ، وَ خَصَائِصِ تِلْكَ الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَانَ الَّذِی اخْتَصَصْتَهُ مِنْ سَائِرِ الشُّهُورِ ، وَ تَخَیَّرْتَهُ مِنْ جَمِیعِ الْأَزْمِنَةِ وَ الدُّهُورِ ، وَ آثَرْتَهُ عَلَى كُلِّ أَوْقَاتِ السَّنَةِ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ النُّورِ ، وَ ضَاعَفْتَ فِیهِ مِنَ الْإِیمَانِ ، وَ فَرَضْتَ فِیهِ مِنَ الصِّیَامِ ، وَ رَغَّبْتَ فِیهِ مِنَ الْقِیَامِ ، وَ أَجْلَلْتَ فِیهِ مِنْ لَیْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ.
(20) خدایا! تو از خالص‌ترین آن وظایف و برگزیده‌ترین آن فرایض، ماه رمضان را قرار دادی كه آن را از میان سایر ماه‌ها برگزیدی و از میان همۀ زمان‌ها و روزگارها انتخاب كردی و بر همۀ اوقات سال برتری دادی؛ به خاطر آن‌كه قرآن و نور را در آن نازل كردی و ایمان را در آن چند برابر ساختی و روزه گرفتن در آن را واجب كردی و به شب‌زنده‌داری در آن تشویق فرمودی و شب قدر را ‌كه از هزار شب بهتر است، در آن بزرگ داشتی.
﴿21﴾ ثُمَّ آثَرْتَنَا بِهِ عَلَى سَائِرِ الْأُمَمِ ، وَ اصْطَفَیْتَنَا بِفَضْلِهِ دُونَ أَهْلِ الْمِلَلِ ، فَصُمْنَا بِأَمْرِكَ نَهَارَهُ ، وَ قُمْنَا بِعَوْنِكَ لَیْلَهُ ، مُتَعَرِّضِینَ بِصِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ لِمَا عَرَّضْتَنَا لَهُ مِنْ رَحْمَتِكَ ، وَ تَسَبَّبْنَا إِلَیْهِ مِنْ مَثُوبَتِكَ ، وَ أَنْتَ الْمَلِی‌ءُ بِمَا رُغِبَ فِیهِ إِلَیْكَ ، الْجَوَادُ بِمَا سُئِلْتَ مِنْ فَضْلِكَ ، الْقَرِیبُ إِلَى مَنْ حَاوَلَ قُرْبَكَ .
(21) سپس ما را به سبب آن، بر دیگر امّت‌ها برتری دادی و در پرتو فضلش ما را از میان همۀ ملّت‌ها برگزیدی؛ پس به فرمانت روز را روزه گرفتیم و شبش را به یاری‌ات به عبادت برخاستیم، در حالی‌كه خود را به سبب روزه و شب‌زنده‌داری‌اش در معرض رحمتت قرار دادیم؛ زیرا خودت ما را در این ماه در معرض رحمتت قرار دادی و آن را وسیلۀ رسیدن به پاداشت انتخاب كردیم و تو به انجام آنچه از درگاهت طلب شود توانایی؛ و به آنچه از احسانت درخواست شود، جواد و بخشنده‌ای؛ به كسی كه برای تقرّب به تو بكوشد، قریب و نزدیكی.
﴿22﴾ وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ ، وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ مَبْرُورٍ ، وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِینَ ، ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ ، وَ انْقِطَاعِ مُدَّتِهِ ، وَ وَفَاءِ عَدَدِهِ .
(22) به تحقیق این ماه در بین ما، در مرتبه و محلی ستوده‌ زیست و با ما مصاحبت كرد؛ مصاحبتی پسندیده و نیكو و ما را به برترین بهره‌های جهانیان، سودمند كرد؛ سپس هنگام پایان یافتن وقتش و به سر رسیدن مدّتش و كامل شدن روزهایش، از ما جدا شد.
﴿23﴾ فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَیْنَا ، وَ غَمَّنَا وَ أَوْحَشَنَا انْصِرَافُهُ عَنَّا ، وَ لَزِمَنَا لَهُ الذِّمَامُ الَْمحْفُوظُ ، وَ الْحُرْمَةُ الْمَرْعِیَّةُ ، وَ الْحَقُّ الْمَقْضِیُّ ، فَنَحْنُ قَائِلُونَ السَّلَامُ عَلَیْكَ یَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَكْبَرَ ، وَ یَا عِیدَ أَوْلِیَائِهِ .
(23) پس ما او را وداع می‌كنیم؛ وداع كسی كه هجرانش بر ما سخت و غم‌انگیز است و روگرداندنش ما را غم‌زده و دچار وحشت كرد. برای او برعهدۀ ما، پیمانی محفوظ و حرمتی در خور رعایت و حقّی واجب‌الاداء، لازم شد. بر این اساس می‌گوییم: سلام بر تو ای بزرگ ترین ماه خدا! و ای عید دوستانش!
﴿24﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ یَا أَكْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ ، وَ یَا خَیْرَ شَهْرٍ فِی الْأَیَّامِ وَ السَّاعَاتِ .
(24) سلام بر تو ای گرامی‌ترین همنشین از میان اوقات! و ای بهترین ماه، در ایّام و ساعات!
﴿25﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الآْمَالُ ، وَ نُشِرَتْ فِیهِ الْأَعْمَالُ .
(25) سلام بر تو، ماهی كه در آن، آرزوها و حاجات، به برآورده شدن نزدیك است؛ و اعمالی كه موجب خشنودی خداست، در آن پخش شده.
﴿26﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً ، وَ أَفْجَعَ فَقْدُهُ مَفْقُوداً ، وَ مَرْجُوٍّ آلَمَ فِرَاقُهُ .
(26) سلام بر تو، ای هم‌نشینی كه هنگام موجود بودن، منزلتش بزرگ؛ و وقت مفقود شدن، فقدانش دردناك؛ و مایۀ امیدی كه دوری‌اش، رنج‌آور است.
﴿27﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ مِنْ أَلِیفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ ، وَ أَوْحَشَ مُنْقَضِیاً فَمَضَّ
(27) سلام بر تو همدمی كه چون رو كند، مونس گردد و مسرور و شاد كند؛ و زمانی كه سپری شود، به وحشت اندازد و دل‌ها را به درد آورد.
﴿28﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِیهِ الْقُلُوبُ ، وَ قَلَّتْ فِیهِ الذُّنُوبُ .
(28) سلام بر تو، همسایه‌ای كه دل‌ها در آن نرم و گناهان در او كم شد.
﴿29﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَى الشَّیْطَانِ ، وَ صَاحِبٍ سَهَّلَ سُبُلَ الْإِحْسَانِ
(29) سلام بر تو یاوری كه ما را در مبارزۀ با شیطان، یاری داد؛ و رفیقی كه راه‌های احسان را، هموار و آسان ساخت.
﴿30﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ مَا أَكْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِیكَ ، وَ مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَى حُرْمَتَكَ بِكَ
(30) سلام بر تو؛ چه بسیارند آزادشدگان خدا در تو و چه خوشبخت است كسی كه احترامت را برای وجود خودت، رعایت كرد.
﴿31﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ مَا كَانَ أَمْحَاكَ لِلذُّنُوبِ ، وَ أَسْتَرَكَ لِأَنْوَاعِ الْعُیُوبِ
(31) سلام بر تو؛ چه بسیار گناهان را محو كردی و چه بسیار عیب‌ها را پوشاندی.
﴿32﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ مَا كَانَ أَطْوَلَكَ عَلَى الُْمجْرِمِینَ ، وَ أَهْیَبَكَ فِی صُدُورِ الْمُؤْمِنِینَ
(32) سلام بر تو؛ چه طولانی بودی بر گناهكاران و چه با هیبت بودی در قلوب اهل ایمان.
﴿33﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ مِنْ شَهْرٍ لَا تُنَافِسُهُ الْأَیَّامُ .
(33) سلام بر تو؛ ماهی كه تمام زمان‌ها، قدرت رقابت با او را ندارند.
﴿34﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ
(34) سلام بر تو؛ ماهی كه نسبت به هر كاری، مایۀ سلامتی است.
﴿35﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ غَیْرَ كَرِیهِ الْمُصَاحَبَةِ ، وَ لَا ذَمِیمِ الْمُلَابَسَةِ
(35) سلام بر تو؛ كه مصاحبت و هم‌نشینی‌اش ناپسند و معاشرتش نكوهیده نیست.
﴿36﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ كَمَا وَفَدْتَ عَلَیْنَا بِالْبَرَكَاتِ ، وَ غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِیئَاتِ
(36) سلام بر تو، چنانكه با بركات بر ما وارد شدی؛ و چرك خطاها را از ما شستی.
﴿37﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ غَیْرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً وَ لَا مَتْرُوكٍ صِیَامُهُ سَأَماً .
(37) سلام بر تو كه وداع با تو، نه از باب خستگی و فراغت از روزه‌ات، نه به خاطر ملالت است.
﴿38﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ ، وَ مَحْزُونٍ عَلَیْهِ قَبْلَ فَوْتِهِ .
(38) سلام بر تو كه قبل از آمدنش خواستارش بودیم و پیش از رفتنش بر او اندوهگینیم.
﴿39﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ كَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِكَ عَنَّا ، وَ كَمْ مِنْ خَیْرٍ أُفِیضَ بِكَ عَلَیْنَا
(39) سلام بر تو؛ چه بدی‌ها كه به سبب تو از ما برطرف شد؛ و چه خوبی‌ها كه به وسیلۀ تو بر ما فرو ریخت.
﴿40﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ وَ عَلَى لَیْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
(40) سلام بر تو و بر شب قدری كه از هزار ماه بهتر است.
﴿41﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ مَا كَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیْكَ ، وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَداً إِلَیْكَ .
(41) سلام بر تو كه دیروز، نسبت به تو چه خواستار و آرزومند بودیم؛ و فردا به سوی تو، چه بسیار شوق داریم.
﴿42﴾ السَّلَامُ عَلَیْكَ وَ عَلَى فَضْلِكَ الَّذِی حُرِمْنَاهُ ، وَ عَلَى مَاضٍ مِنْ بَرَكَاتِكَ سُلِبْنَاهُ .
(42) سلام بر تو و بر فضیلتت كه از آن محروم شدیم؛ و بر بركات گذشته‌ات كه از ما گرفته شد.
﴿43﴾ اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی شَرَّفْتَنَا بِهِ ، وَ وَفَّقْتَنَا بِمَنِّكَ لَهُ حِینَ جَهِلَ الْأَشْقِیَاءُ وَقْتَهُ ، وَ حُرِمُوا لِشَقَائِهِمْ فَضْلَهُ .
(43) خدایا! ما اهل این ماهیم كه ما را به سبب آن شرافت و بزرگی بخشیدی؛ و با لطف و احسانت بر انجام اعمالش ما را موفّق فرمودی. هنگامی‌كه تیره‌بختان وقتش را نشناختند؛ و از بخت بدشان، از فضیلتش محروم شدند.
﴿44﴾ أَنْتَ وَلِیُّ مَا آثَرْتَنَا بِهِ مِنْ مَعْرِفَتِهِ ، وَ هَدَیْتَنَا لَهُ مِنْ سُنَّتِهِ ، وَ قَدْ تَوَلَّیْنَا بِتَوْفِیقِكَ صِیَامَهُ وَ قِیَامَهُ عَلَى تَقْصِیرٍ ، وَ أَدَّیْنَا فِیهِ قَلِیلًا مِنْ كَثِیرٍ .
(44) تویی صاحب اختیار و سرپرست؛ كه ما را به شناسایی آن برگزیدی و به راه و روش آن هدایتمان كردی؛ و ما به توفیق تو، با همۀ كوتاهی و تقصیر، عهده‌دار روزه و شب‌زنده‌داری او شدیم؛ و در آن اندكی از بسیار را به جا آوردیم.
﴿45﴾ اللَّهُمَّ فَلَكَ الْحَمْدُ إِقْرَاراً بِالْإِسَاءَةِ ، وَ اعْتِرَافاً بِالْإِضَاعَةِ ، وَ لَكَ مِنَ قُلُوبِنَا عَقْدُ النَّدَمِ ، وَ مِنْ أَلْسِنَتِنَا صِدْقُ الِاعْتِذَارِ ، فَأْجُرْنَا عَلَى مَا أَصَابَنَا فِیهِ مِنْ التَّفْرِیطِ أَجْراً نَسْتَدْرِكُ بِهِ الْفَضْلَ الْمَرْغُوبَ فِیهِ ، وَ نَعْتَاضُ بِهِ مِنْ أَنْوَاعِ الذُّخْرِ الْمَحْرُوصِ عَلَیْهِ .
(45) خدایا! تو را سپاس؛ در حالی كه به بدی‌هایمان اقرار و به ضایع كردن ماه مبارك و هم ‌چنین به تباه كردن اعمالمان، اعتراف داریم؛ و برای تو در دل‌هایمان، پشیمانی پا برجا و ثابت؛ و در زبانمان، عذر صادقانه قرار دارد؛ بر این اساس در برابر تقصیر و تفریطی كه در این ماه گریبان‌گیر ما شد، پاداشی عنایت كن كه از پرتو آن پاداش، فضیلت دلخواهمان را در این ماه به دست آوردیم و اندوخته‌های گوناگون مورد علاقه را، عوض بستانیم.
﴿46﴾ وَ أَوْجِبْ لَنَا عُذْرَكَ عَلَى مَا قَصَّرْنَا فِیهِ مِنْ حَقِّكَ ، وَ ابْلُغْ بِأَعْمَارِنَا مَا بَیْنَ أَیْدِینَا مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ الْمُقْبِلِ ، فَإِذَا بَلَّغْتَنَاهُ فَأَعِنِّا عَلَى تَنَاوُلِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْعِبَادَةِ ، وَ أَدِّنَا إِلَى الْقِیَامِ بِمَا یَسْتَحِقُّهُ مِنَ الطَّاعَةِ ، وَ أَجْرِ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْعَمَلِ مَا یَكُونُ دَرَكاً لِحَقِّكَ فِی الشَّهْرَیْنِ مِنْ شُهُورِ الدَّهْرِ .
(46) و عذر ما را در كوتاهی از ادای حقّت بپذیر و عمرهای ما را كه پیش روی ماست، به ماه رمضان آینده برسان؛ و چون ما را به آن رساندی، بر انجام عبادتی كه شایسته توست، یاریمان فرما؛ و به انجام طاعتی كه سزاوار آن ماه است، برسان؛ و عمل شایسته‌ای كه سبب تدارك حقّ توست، در آن دو ماه از ماه‌های روزگار، به دست ما جاری فرما.
مشاهده شرح های این فراز >
﴿47﴾ اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِی شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ ، أَوْ وَاقَعْنَا فِیهِ مِنْ ذَنْبٍ ، وَ اكْتَسَبْنَا فِیهِ مِنْ خَطِیئَةٍ عَلَى تَعَمُّدٍ مِنَّا ، أَوْ عَلَى نِسْیَانٍ ظَلَمْنَا فِیهِ أَنْفُسَنَا ، أَوِ انْتَهَكْنَا بِهِ حُرْمَةً مِنْ غَیْرِنَا ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِكَ ، وَ اعْفُ عَنَّا بِعَفْوِكَ ، وَ لَا تَنْصِبْنَا فِیهِ لِأَعْیُنِ الشَّامِتِینَ ، وَ لَا تَبْسُطْ عَلَیْنَا فِیهِ أَلْسُنَ الطَّاعِنِینَ ، وَ اسْتَعْمِلْنَا بِمَا یَكُونُ حِطَّةً وَ كَفَّارَةً لِمَا أَنْكَرْتَ مِنَّا فِیهِ بِرَأْفَتِكَ الَّتِی لَا تَنْفَدُ ، وَ فَضْلِكَ الَّذِی لَا یَنْقُصُ .
(47) خدایا! در هر گونه لغزشی كه در این ماه رمضانمان وارد شدیم از گناه كوچك یا بزرگ، یا معصیتی كه در آن مرتكب شدیم، یا خطایی كه در آن كسب كردیم از روی عمد یا فراموشی كه در آن به خود ستم روا داشتیم، یا به آن پردۀ حرمت دیگری را دریدیم؛ پس بر محمّد و آلش درود فرست و ما را به پرده‌پوشی‌ات بپوشان و به گذشتت از ما بگذر و ما را به خاطر گناهی كه كردیم، در برابر دیدۀ بدخواهانۀ ناپاكان قرار مده و زبان طعنه زنندگان را به روی ما باز مكن؛ و ما را به رأفت و لطفت كه پایان نمی‌پذیرد و بر پایۀ احسانت كه كاستی ندارد، به اعمالی بدار كه باعث ریزش گناهان و كفارّۀ اموری شود كه در این ماه، از ما ناپسند شمردی.
مشاهده شرح های این فراز >
﴿48﴾ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اجْبُرْ مُصِیبَتَنَا بِشَهْرِنَا ، وَ بَارِكْ لَنَا فِی یَوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا ، وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیْرِ یَوْمٍ مَرَّ عَلَیْنَا أَجْلَبِهِ لِعَفْوٍ ، وَ أَمْحَاهُ لِذَنْبٍ ، وَ اغْفِرْ لَنَا مَا خَفِیَ مِنْ ذُنُوبِنَا وَ مَا عَلَنَ .
(48) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و مصیبت از دست رفتن رمضانمان را جبران كن و روز عید و فطرمان را بر ما مبارك فرما و آن را از بهترین روزهایی كه بر ما گذشته قرار ده، جلب كننده‌ترین روز نسبت به بخشش و محو كننده‌ترین زمان برای گناه؛ و معاصی پنهان و آشكارمان را بیامرز.
مشاهده شرح های این فراز >
﴿49﴾ اللَّهُمَّ اسْلَخْنَا بِانْسِلَاخِ هَذَا الشَّهْرِ مِنْ خَطَایَانَا ، وَ أَخْرِجْنَا بِخُرُوجِهِ مِنْ سَیِّئَاتِنَا ، وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَسْعَدِ أَهْلِهِ بِهِ ، وَ أَجْزَلِهِمْ قِسْماً فِیهِ ، وَ أَوْفَرِهِمْ حَظّاً مِنْهُ .
(49) خدایا! با گذشتن این ماه، از خطاهای ما بگذر؛ و با خارج شدنش، ما را از گناهانمان خارج كن؛ و ما را از خوشبخت‌ترین اهل این ماه به آن و پرنصیب‌ترین آنان در آن و بهره‌مندترین ایشان از آن، قرار ده.
مشاهده شرح های این فراز >
﴿50﴾ اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَى هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَایَتِهِ ، وَ حَفِظَ حُرْمَتَهُ حَقَّ حِفْظِهَا ، وَ قَامَ بِحُدُودِهِ حَقَّ قِیَامِهَا ، وَ اتَّقَى ذُنُوبَهُ حَقَّ تُقَاتِهَا ، أَوْ تَقَرَّبَ إِلَیْكَ بِقُرْبَةٍ أَوْجَبَتْ رِضَاكَ لَهُ ، وَ عَطَفَتْ رَحْمَتَكَ عَلَیْهِ ، فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِكَ ، وَ أَعْطِنَا أَضْعَافَهُ مِنْ فَضْلِكَ ، فَإِنَّ فَضْلَكَ لَا یَغِیضُ ، وَ إِنَّ خَزَائِنَكَ لَا تَنْقُصُ بَلْ تَفِیضُ ، وَ إِنَّ مَعَادِنَ إِحْسَانِكَ لَا تَفْنَى ، وَ إِنَّ عَطَاءَكَ لَلْعَطَاءُ الْمُهَنَّا .
(50) خدایا! كسی كه حقّ این ماه را آن‌طور كه می‌بایست رعایت كرد و احترامش را به نحوی كه شایسته بود نگه داشت و حدودش را به صورتی كه سزاوار بود به پای داشت و از گناهانش به طور كامل پرهیز كرد، یا به وسیلۀ عمل خالصی به تو تقرّب جست، عملی كه موجب خشنودی‌ات و معطوف كردن رحمتت بر اوست؛ پس مانند آنچه به او بخشیدی، بر ما هم از توانگری‌ات ببخش و چندین برابر آن را از احسانت به ما عطا كن؛ مسلماً احسانت كاهش نمی‌پذیرد و خزاینت كاستی پیدا نمی‌كند؛ بلكه افزون می‌شود و همانا معادن احسانت از بین نمی‌رود و قطعاً عطای تو عطایی است گوارا.
مشاهده شرح های این فراز >
﴿51﴾ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اكْتُبْ لَنَا مِثْلَ أُجُورِ مَنْ صَامَهُ ، أَوْ تَعَبَّدَ لَكَ فِیهِ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ .
(51) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و برای ما پاداشی، همانند پاداش كسی كه این ماه را روزه گرفت، یا در آن تا روز قیامت به بندگی‌ات برخاست، بنویس.
مشاهده شرح های این فراز >
﴿52﴾ اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْكَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُؤْمِنِینَ عِیداً وَ سُرُوراً ، وَ لِأَهْلِ مِلَّتِكَ مَجْمَعاً وَ مُحْتَشَداً مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ أَذْنَبْنَاهُ ، أَوْ سُوءٍ أَسْلَفْنَاهُ ، أَوْ خَاطِرِ شَرٍّ أَضْمَرْنَاهُ ، تَوْبَةَ مَنْ لَا یَنْطَوِی عَلَى رُجُوعٍ إِلَى ذَنْبٍ ، وَ لَا یَعُودُ بَعْدَهَا فِی خَطِیئَةٍ ، تَوْبَةً نَصُوحاً خَلَصَتْ مِنَ الشَّكِّ وَ الِارْتِیَابِ ، فَتَقَبَّلْهَا مِنَّا ، وَ ارْضَ عَنَّا ، وَ ثَبِّتْنَا عَلَیْهَا .
(52) خدایا! در روز فطرمان‌كه آن را برای مؤمنین عید و سرور و برای اهل آیینت روز اجتماع و گردهمایی، قرار دادی؛ به درگاهت از هر گناهی كه مرتكب شدیم، یا كار زشتی كه از پیش فرستادیم، یا اندیشۀ سویی كه در باطنمان پنهان داشتیم، توبه می‌كنیم؛ توبۀ كسی كه خیال بازگشت به گناه را ندارد و پس از آن به دامن خطایی بر نمی‌گردد؛ توبه‌ای خالص كه از شك و تردید، پاك باشد؛ پس آن را از ما بپذیر و از ما خشنود باش و ما را بر آن توبه ثابت قدم دار.
مشاهده شرح های این فراز >
﴿53﴾ اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا خَوْفَ عِقَابِ الْوَعِیدِ ، وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ حَتَّى نَجِدَ لَذَّةَ مَا نَدْعُوكَ بِهِ ، وَ كَأْبَةَ مَا نَسْتَجِیرُك مِنْهُ .
(53) خدایا! ترس از عذاب تهدید شده و شوق ثواب وعده داده شده را روزی ما فرما؛ تا لذّت آنچه كه از تو می‌خواهیم و اندوه آنچه كه از آن به تو پناه می‌بریم، دریابیم.
مشاهده شرح های این فراز >
﴿54﴾ وَ اجْعَلْنَا عِنْدَكَ مِنَ التَّوَّابِینَ الَّذِینَ أَوْجَبْتَ لَهُمْ مَحَبَّتَكَ ، وَ قَبِلْتَ مِنْهُمْ مُرَاجَعَةَ طَاعَتِكَ ، یَا أَعْدَلَ الْعَادِلِینَ .
(54) و ما را نزد خود از توبه‌كنندگانی كه محبّتت را بر آنان ضروری و مقرر كردی و بازگشت به طاعتت را از ایشان پذیرفتی، قرار ده؛ ای عادل‌ترین عادلان!
مشاهده شرح های این فراز >
﴿55﴾ اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ آبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَهْلِ دِینِنَا جَمِیعاً مَنْ سَلَفَ مِنْهُمْ وَ مَنْ غَبَرَ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ .
(55) خدایا! از همۀ پدران و مادران و اهل دینمان بگذر؛ چه آنان كه درگذشته‌اند و چه آن‌ها كه تا روز قیامت خواهند آمد.
مشاهده شرح های این فراز >
﴿56﴾ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ نَبِیِّنَا وَ آلِهِ كَمَا صَلَّیْتَ عَلَى مَلَائِكَتِكَ الْمُقَرَّبِینَ ، وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ كَمَا صَلَّیْتَ عَلَى أَنْبِیَائِكَ الْمُرْسَلِینَ ، وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ كَمَا صَلَّیْتَ عَلَى عِبَادِكَ الصَّالِحِینَ ، وَ أَفْضَلَ مِنْ ذَلِكَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ ، صَلَاةً تَبْلُغُنَا بَرَكَتُهَا ، وَ یَنَالُنَا نَفْعُهَا ، وَ یُسْتَجَابُ لَهَا دُعَاؤُنَا ، إِنَّكَ أَكْرَمُ مَنْ رُغِبَ إِلَیْهِ ، وَ أَكْفَى مَنْ تُوُكِّلَ عَلَیْهِ ، وَ أَعْطَى مَنْ سُئِلَ مِنْ فَضْلِهِ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ .
(56) خدایا! بر محمّد پیامبر ما و آلش درود فرست؛ همان گونه كه بر فرشتگان مقرّبت درود فرستادی؛ و بر او و آلش درود فرست؛ همان‌گونه كه بر پیامبران مرسلت درود فرستادی؛ و بر او و آلش درود فرست؛ همان‌گونه كه بر بندگان شایسته‌ات درود فرستادی و برتر و بهتر از آن را؛ ای پروردگار جهانیان، درودی كه بركتش به ما رسد و سودش نصیب ما شود و به خاطر آن دعایمان مستجاب گردد. تو بزرگوارترین كسی هستی كه به او روی آورده شده و بی‌نیازكننده‌ترین كسی هستی كه به او اعتماد شده و بخشنده‌ترین كسی هستی كه از احسانش درخواست شده؛ و تو بر هر كاری توانایی.