بررسی نكات تفسیری و ادبی آیات در برنامه "كارگاه ترجمه"

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو قرآن، برنامه "كارگاه ترجمه" شنبه 11 مردادماه ساعت 21:15 به روی آنتن رادیو قرآن می رود. این برنامه به بررسی نكات تفسیری و ادبی آیات و ارائه ترجمه ای نو و متفاوت از آیه مورد بحث می پردازد.
در برنامه روز شنبه 11 مرداد به ارائه ترجمه آیه 17سوره مباركه قلم و روز یكشنبه 12 مردادماه نیز به آیه 18 سوره مباركه قلم پرداخته خواهد شد.
این برنامه كاری از گروه علوم قرآنی رادیو قرآن است كه به تهیه كنندگی مونا توسلی، گویندگی حسین محمدرضایی و كارشناسی دكتر حجت الاسلام والمسلمین محمد شیخ الاسلام، حجت الاسلام هادی خسروی و دكتر طاهره سادات شجاعی هر شب ساعت 21:15 به مدت 30 دقیقه تقدیم شنوندگان می شود.

سوال برنامه روز شنبه 11 مرداد:

آیات هفدهم و هجدهم سوره قلم سرآغاز بیان داستانی است كه نمونه‌های آن در جامعه ما در سطوح مختلف و به اشكال گوناگون دیده می‌شود: گروهی از دینداران و متشرعان كه با تمركز بر ظواهر دین و بدون توجه به معنا و باطن آن، برای فرار از یك معروف دینی و انسانی، چاره و حیله‌ای می‌تراشند و به عذاب الهی گرفتار می‌شوند و خداوند آنان را عبرت برای تمام كسانی قرارمی‌دهد كه با این مدل رفتاری به‌دنبال مكر و حیله در دینداری خویش‌اند.
اما در آیه هفدهم خداوند با برقراركردن ارتباط بین این گروه و گروهی از مردمان كه در آیات پیش به آنان اشاره فرموده است، به نوعی از ابتلا و امتحان اشاره می‌كند: انا بلوناهم كما بلونا اصحاب الجنه اذ اقسموا لیصرمنها مصبحین: ما آنان را هم‌چون اصحاب آن باغ بیازمودیم آن هنگام كه سوگند خوردند كه ما بار درختان باغ را فردا صبح خواهیم چید.
مترجمان و مفسران قرآن عمدتا این ترجمه را برای این آیه پسندیده و برگزیده‌اند و بیشتر اختلافات بر مفهوم و معنای " مصبحین" استوارست. برخی نیز در معنای " اقسموا" تامل و آن را به جای "سوگند" ، " قرار" ترجمه كرده‌اند.
البته نقاط مبهم دیگری نیز در آیه وجود دارد كه توجه به آن می‌تواند در فهم آیه و ترجمه آن راهگشا باشد از جمله:
ضمیر" هم" در عبارت " بلوناهم" به چه كسانی بازمی‌گردد؟ آیا مقصود افرادی است كه دارای صفات بد نه‌گانه پیش‌گفته‌اند یا به همان كسانی بازمی‌گردد كه دوست دارند در كار اهمال كنند و خداوند از آن به ادهان یادكرده است؟
مفهوم" اصحاب" در " اصحاب الجنه" به چه معنایی است؟! آیا در اضافه این واژه به واژه جنت، اضافه یا اشاره‌ای نهفته است؟
آیا ترجمه" جنت" به باغ، كافی است یا شایسته است كه دقت بیشتری در معنای آن كرد؟
چرا این افراد با هم سوگند خوردند كه فردا اول صبح به چیدن میوه‌های باغ بپردازند؟ آیا از آیات بعدی می‌توان به دلیلی برای این سوگند رسید یا بهتر است همان قرار و وعده ترجمه شود؟
مفهوم دقیق " مصبحین" چیست و چرا این واژه، حال برای اصحاب الجنه و چیدن آنان امده است؟
كارشناسان كارگاه ترجمه سعی می‌كنند با تامل در این پرسش‌ها به معنای دقیقی از این آیه دست پیدا و ان را پیشنهادكنند.


سوال برنامه روز یكشنبه 12 مرداد:
آیه هجدهم سوره قلم اگرچه یك آیه كوتاه و تنها مشتمل بر یك عبارت است اما محل اختلاف بسیاری از مترجمان و مفسران بوده است. این آیه كه در ادامه آیه هفدهم آمده و كاملا مرتبط با آن است، درواقع به دلیل اصلی نزول عذاب بر این افراد اشاره دارد: ولایستثنون.
معنای اولی این عبارت آن است كه: می‌توان با پاسخ به این پرسش‌ها، به ترجمه درست و دقیق این آیه دست یافت:
آیا در متن آیات مرتبط با این داستان و زمان افعال موجود در آن، می‌توان دریافت كه فعل مضارع " لایستثنون"، قول و حرف آن افراد است یا قول و حرف خداوند كه در بیان قصه، نقطه ضعف آنان را بیان كرده است؟
آیا از حیث كلامی و اعتقادی و با توجه به عدل الهی و ضرورت تناسب بین جرم و مجازات، می‌توان دریافت كه كدام اشتباه مستوجب چنین عذابی برای این افراد خواهدبود؟
آیا با بررسی كلی آیات قرآن و عذاب‌هایی كه خداوند برای گناهان گوناگون ازجمله كم‌توجهی به مساكین و فقرا بیان فرموده است، می‌توان فهمید كه اشتباه آنان چه بوده كه شایسته این عذاب بوده‌اند؟
باتوجه به آیات بعدی كه نشان می‌دهد این افراد بی‌دین و كافر نبوده‌اند آیا می‌توان به اشتباه آنان در رفتار دینی‌شان پی برد؟