در برنامه زنده افق رادیو قرآن، به «چرایی و چگونگی نقد مسابقات سراسری قرآن و تشكیل پویش‌های مردمی در این موضوع» پرداخته شد و علاوه بر تبیین اصول نقد صحیح پیشنهاد تشكیل «صنف» برای نخبگان قرآنی داده شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو قرآن به نقل از خبرگزاری ایكنا، برنامه افق رادیو قرآن به «چرایی و چگونگی نقد مسابقات سراسری قرآن و تشكیل پویش‌های مردمی در این موضوع» پرداخت كه در این برنامه حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا بصیری، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) و محمد انجمشعاع، معاون هماهنگی و نظارت راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی حضور داشتند.
در ابتدای این برنامه بصیری بیان كرد: با توجه به مورد مطالعاتی كه مد نظر است، موضوع خوبی مطرح شده است، ضمن اینكه در تمام جوانب مربوط به زندگی اجتماعی، مسأله نقد و شیوه‌های آن از مسائلی است كه باید برای فرهنگ سازی آن تلاش كنیم، اما مع الاسف هنوز این مسأله نهادینه نشده است، در حالی كه بسیاری از دستورات قرآنی بر نقد كردن تأكید دارند و می‌بینیم كه قرآن مبنای زندگی را بر نقد كردن قرار داده است، برای نمونه امر به معروف و نهی از منكر همگی اشاره به مسأله نقد و نقدپذیری دارند.
وی در پاسخ به این سؤال كه نقد در جامعه اسلامی در چه جایگاهی قرار دارد تصریح كرد: دستورات قرآنی زیادی داریم كه تاكید هم شده و همه اینها را كه جمع می‌كنیم، می‌بینیم ماهیت نقد از درون آنها هویدا می‌شود، این همه سفارش به امر به معروف و نهی از منكر و دستور به نصیحت كردن و مشورت دادن همگی بیانگر جواز نقد كردن است.
بصیری در ادامه بیان كرد: جامعه و رسانه و افرادی كه می‌خواهند قرآنی باشند، باید مسأله نقد را خصوصا این طیف قرآنی جدی‌تر بگیرند، چون ضرورت یك تكامل و رشد، دل دادن به نقد است، ما انسان‌ها چون كامل نیستیم، نقد و امر به معروف است كه می‌تواند ما را رشد دهد.
وی اظهار داشت: شاید جالب باشد كه بگویم، خداوند در قرآن كریم، خودش را به عنوان یك نقاد و ناقد معرفی می‌كند، خداوند افراد و فكرهای مختلف را مورد نقد قرار می‌دهد، مثلا یك عده‌ای كه بنا دارند صحبت كنند و به آن عمل نكنند را نقد می‌كند و می‌فرماید: «لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ»، یا منافقان و حتی مسلمانان و ... را خداوند به وسیله نقد به چالش می‌كشد. پس اصل نقد، یك ضرورت انسانی و اجتماعی است و یكی از اخلاقیات خداوند است و خداوند اولین ناقد است، منتها نقد كردن‌های ما دچار آسیب‌هایی است كه باید بررسی شود.
در ادامه برنامه محمد انجمشعاع ضمن برشمردن نكاتی پیرامون پویش پویش سراسری قرآنیان جهت مطالبه تغییرات بنیادین در راستای ترویج واقعی فرهنگ تلاوت و موضوع شورای توسعه به این پویش بیان كرد: البته این مطالبات از سال‌های قبل بود، اما به نظر من و تیم نظارتی كه در مسابقات ارومیه داشتیم، زمینه‌های بروز این نقدها در آنجا فراهم‌تر شد، لذا تحت عنوان پویش عام‌تر شد.
وی در ادامه افزود: در حالی كه سنوات قبل هم با افرادی كه نقد داشتند این تعامل وجود داشت و این اساتید حاضر در پویش سنوات قبل هم مطالبی را مطرح كردند و سال قبل یكی از مطالبات پیوستگی آزمون انتخابی برای اعزام به مسابقات بود كه این منفك شد و امسال نتیجه این شد كه این پیوستگی ایجاد شد و منجر شد كه اصلاحی در فرایند مسابقات انجام دهیم.
انجمشعاع گفت: حرف آنها شنیده شد و شورای توسعه نیز خودش در مو‌ضعی قرار دارد كه بپذیرد باید به سمت تحول برویم و لازمه این است كه ببینیم مشكلات كجا است و اگر ندانیم در كجای كار مشكل است، بهبودی ایجاد نمی‌شود، لذا به دلیل مسئولیتم در دبیرخانه شورا، پیشگام شدم و درخواست كردم كه افرادی كه در این پویش مسئولیت دارند در دبیرخانه حاضر شوند و مطالبات آنها مذاكره شود و اولین مطالبه آنها نیز در حوزه مسابقات بود كه دو جلسه میزبان آنها بوده‌ایم. البته هنوز منتظر هستیم كه طرح مكتوب را ارائه كنند، البته به صورت پیوسته با آنها در تماس هستیم كه طرح مكتوب ارائه شود و مذاكرات بعدی صورت گیرد.
در ادامه برنامه مجددا نوبت به بصیری رسید، وی در مورد شرایط و لوازم نقد كردن بیان كرد: ببینید، اصل نقد، قرآنی و اجتماعی است، اما اشكال است كه ما از نقد بدمان می‌آید و یا حتی از یك مفاهیم قشنگ مانند نصیحت خوشمان نمی‌آید، خب اگر نصیحت با دلسوزی باشد، ارزشمند است و این است كه گاهی اوقات نقد را با چیز دیگری اشتباه می‌گریم.
وی بیان كرد: یكی از ویژگی‌های نقد این است كه عالمانه باشد، در امر به معروف هم همین است كه اولین شرط شناختن معروف و منكر است كه بتوانیم طرف را امر به معروف كنیم و او را به مسیر درست هدایت نماییم، در نقد هم همین است كه باید جایگاه خودمان و مسئولیت‌های طرف مقابل و قوانینی كه او باید رعایت كند را بشناسیم و ببینیم آنچه من می‌گویم در حیطه تكالیف او وجود دارد با خیر. خداوند نیز در آیه 36 سوره اسراء از حرف زدن بدون علم نهی كرده است.
بصیری گفت: آن كسی كه می‌خواهد نقد كند، باید قوانین را بداند و اگر بدون دانستن قوانین هر چیزی شروع به بیان كند بعدا نمی‌تواند بگوید، جاهل بودم و نمی‌دانستم، این مبحث فقهی و حقوقی است، اما از لحاظ اخلاقی، آنها كه مجری هستند نباید بگذارند دیگران در جهل بمانند تا با تعامل دو طرفه نقدهای عالمانه صورت گیرد.
در ادامه برنامه مجددا انجمشعاع به ایراد سخن پرداخت و بیان كرد: من تلاش كرده‌ام در طول مذاكراتی كه از قبل و در دو جلسه حضوری با عزیزان داشته‌ام، احساس كنند كه ما به دنیال تحقق مطالبات دوستان هستیم و استقبال می‌كنیم، چون عزیزان قرآنی ما در جامعه امروز گروه مرجع هستند و مار نیز در كنار آنها قرار داریم لذا به خوبی عمل كنیم خود این، قابل تسری به كل جامعه است.
وی در ادامه افزود: اشكال اساسی كه عرض كرده‌ایم این است كه، چرخش داوری در مسابقات روشن نیست و این حق را به جوانان می‌دهم كه آنها جای خودشان را در این نظام داوری نمی‌توانند جانمایی كنند و باید معلوم شود كه ورود آنها كی است و خروج اساتید چه زمانی است، و گاها شاهد هستیم كه اساتیدی كه دست آنها را هم می‌بوسیم، همیشه هستند و جای رشد برخی‌ها وجود ندارد و ما هم با آنها هم زبان هستیم كه آیین‌نامه چرخش داروی روشن باشد و باید تا سال بعد تدوین شود.
انجمشعاع گفت: بخش دیگری از مطالبه دوستان هم مربوط به كاستی‌ها در حوزه مسابقات خواهران بود كه در این مسابقات از نظر كمیت و كیفیت قلت‌هایی داریم كه این هم قابل قبول است، ما طی دو سال قبل در ستاد عالی، برای اولین بار مسابقات بین‌المللی خواهران را مصوب كردیم و مسابقات خواهران هم مسائل خودش را دارد و با رعایت این مسائل بالاخره انجام شد.
بصیری در ادامه برنامه مجدد به ایراد سخن پرداخت و گفت: یكی از مسائل آسیب‌شناسی نقد این است كه برخی خیال می‌كنند نقد یعنی فقط ایراد گرفتن، در حالی كه نقد باید عالمانه باشد و غیر منصفانه نباشد و ویژگی دیگر نقد این است كه نقد بدون اثبات خوب نیست، نقد مثبت و منفی داریم، نقد یعنی محك زدن، وقتی می‌خواهید محك بزنید می‌گویید خوبی‌های آن این است و نواقص آن نیز فلان چیز است.
وی بیان كرد: اگر می‌بینید در دین ما عیب‌جویی بد است و نصیحت خوب است، دلایلش این است كه در عیب فقط نكات منفی را می‌بینند اما نصیحت این است كه نقاط خالی را می‌بیند و می‌خواهد این را پر كند و به كمال برسد و یكی از شیوه‌های نقد این كه اول نقاط مثبت را ببینیم و اگر نبینیم منفی‌گرا می‌شویم و در درجه اول خودمان عذاب می‌كشیم. نباید نقد سبب شود كه از گفتن محاسن باز بمانیم.
در ادامه برنامه انجمشعاع تصریح كرد: 20 سال قبل جمله‌ای از آیت‌‌الله حائری شنیدم كه نگاهم به نقد عوض شد، از ایشان در مقطعی در مورد نقد پرسیدیم، گفتند نقد مثل باد مخالفی است كه موجب می‌شود بادبادكی كه دست بچه است بالا رود و اگر نقد نباشد بادبادك بالا نمی‌رود، همه نقد این عزیزان در پویش نیز مشفقانه بوده است و ما نیز وظیفه داریم كه این مطالبات را پیگیری نماییم.
انجمشعاع تصریح كرد: در خصوص یك مطالبه جدی دوستان باید عرض كنم كه ممكن است برای این پویش بخشی از این پازل را كه مسابقات است حل كنیم اما عزیزان باید یك سهم ویژه‌ای در تصمیم‌گیری‌های بزرگ قرآنی داشته باشند كه بعد از انقلاب هم در حوزه پزشكی و مهندسی تجربه آن را داشته‌ایم كه آنها مجموعه‌های صنفی خودشان را داشته‌اند و ضوابطی را برای خوشان وضع كرده‌اند و قرآنیان نیز باید بحث صنفی خودشان را تصویب كنند كه این مجموعه نخبگان قرآنی بتوانند حتی آیین‌نامه را هم خودشان تدوین كنند. باید تشكیلاتی به وجود آید كه قانون‌گذرا اجازه داده باشد كه اینها نظرشان برای مسئولان در فلان مسأله نافذ باشد، همین صنف اساتید، آیین‌نامه داوری را بنویسند، چرا ما بنویسیم؟
در ادامه برنامه مجددا نوبت به بصیری عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) رسید، وی در این بخش گفت: یك نكته دیگری كه توقع از جامعه قرآنی می‌رود كه مد نظر قرار دهند این است كه در نقد كردن‌ها باید مواظب باشیم كه مقدسات لطمه نخورند و برای یك مطلب شخصی ولو این كه حق باشد یك مطلب دیگر را از بین نبریم، همان كه «هدف وسیله را توجیه نمی‌كند»، یعنی چون هدف این است كه به حق برسیم به هر وسیله‌ای نباید چنگ بزنیم و قرآن و روایات به ما یاد داده‌اند كه اگر می‌خواهید جدال كنید باید حكیمانه و با موعظه باشد و و اگر گفت‌وگو دارد به تندی و جدال می‌كشد ولو این كه حق با شما باشد باید كنار بكشید.
وی بیان كرد: نكته آخر این كه یك نقد مطلوب زمانی اتفاق می‌افتد كه انسان در كنار نقد خودش، راه‌كار ارائه دهد، معصومان راه كار هم ارائه داده‌اند، حضرت لوط(ع) وقتی آن كار زشت اخلاقی یعنی هم جنس بازی قوم خود را دید از این كار نهی كرد و فرمود راه طبیعی آن كه باعث ادامه نسل هم می‌شود یعنی ازدواج با غیر هم جنس را پیش گیرید لذا ارائه راه‌كار نیز اهمیت دارد.
در انتهای برنامه انجمشعاع در پاسخ به این سؤال كه آیا افراد این پویش راه‌كاری نیز ارائه داده‌اند یا خیر؟ گفت: در خصوص مسابقات یك واقعیت‌هایی وجود دارد، مسابقات تا سه سال قبل تعداد طوری بود كه تعداد محدودی اول تا سوم بودند و ما بقی سال بعد باید مجدد در مسابقات شركت می‌كردند، اما در ادامه سطح‌بندی مطرح شد اما با این حال دوستان گفتند كه طرح جشنواره قرآنی را داریم و از عزیزان خواستیم كه این طرح را مكتوب كنند و این كاری است كه باید در كلان كشور تصمیم‌گیری شود و فكر می‌كنم طی روزهای آینده طرح مكتوب ارائه شود.
وی بیان كرد: تكریم چهره‌ها هم از مطالبات عزیزان بود و مذاكراتی با نماینده بنیاد ملی نخبگان در شورای توسعه داشته‌ایم كه آیین‌نامه بازنگری شود و حداكثر تشویق و ترغیب نخبگان قرآنی را در این آیین‌نامه داشته باشیم و این آیین‌نامه پایان سال بازنگری می‌شود.
