برنامه «راز آسمان» با هدف بررسی مباحث كیهان شناسی و نجوم در قرآن روزهای دوشنبه ساعت 20 از رادیو قرآن پخش می‌شود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو قرآن، قبل از ورود تلسكوپ به دنیای نجوم، اخترشناسان از آنچه با چشم غیر مسلح در آسمان شب می‌دیدند، با توجه به محل ستارهها و سیاره‌ها مدل‌های مختلفی از شناخت عالم را ارائه می‌كردند كه مشهورترین آنها مدل «زمین‌مركزی» بود؛ عالمی كه در آن كره زمین در مركز كائنات تفسیر می‌شد. با پیشرفت علم و استفاده از ابزارهایی مانند تلسكوپ، تحول بزرگی در شناخت انسان از هستی به‌وجود آمد. اكنون اخترشناسان می‌گویند در جهانی هستیم با میلیون‌ها كهكشان. ما روی سیاره‌ای كوچك زندگی می‌كنیم كه جز این‌كه تنها گهواره شناخته شده برای میزبانی از حیات است، جایگاه ممتاز و ویژه‌ای در عالم ندارد.
از طرفی شناخت هدف آفرینش همواره از دغدغه‌های دیرین انسان بوده است. هدفی كه برای خلقت و خالق انسان تفسیر می‌شود، نوع نگاه او را به جهان هستی و فلسفه وجودی خود رقم می‌زند. در قرآن كریم به عنوان كامل‌ترین برنامه زندگی انسان، بیش از 700 بار علم به شكل‌های گوناگون به كاربرده شده است. در برخی آیات دانایان با نادانان مساوی دانسته نشده، بلكه عالمان را برتری داده و علم را به‌عنوان معیاری برای ارزش و امتیاز افراد قرار داده است.
گزاره‌های دینی
وقتی صحبت از یك برنامه علمی با رویكرد مذهبی می‌شود، معمولا نوعی از برنامه‌های رادیویی یا تلویزیونی به ذهنمان می‌رسد كه شالوده آن شاهد آوردن از دستاوردهای علوم مدرن برای اثبات آیات قرآن و گزاره‌های دینی است. در این میان، گروه اندیشه و قرآن رادیو قرآن با تهیه و پخش برنامه «راز آسمان» فضایی كاملا متفاوت را برای مخاطبان فراهم آورده و كافی است روزهای دوشنبه ساعت 20 رادیوی خودتان را روی موج اف.ام 100 رادیو قرآن تنظیم كنید تا راز آسمان‌ها اندكی برایتان آشكار شود!
برنامه‌های تخصصی
سمیرا قنبری كه از سال 88 تجربه برنامه‌سازی برای رادیو قرآن را دارد، تهیه‌كننده برنامه راز آسمان است. او تلاش كرده این برنامه با بخش‌های متنوعش از فضای كلیشه‌ای دیگر برنامه‌های علمی جدا شود و از معدود برنامه‌های با مشخصه‌های علمی در رادیو قرآن باشد. شوق او در صحبت‌هایش نشان می‌دهد علاوه بر استقبال شنونده‌ها از پخش این برنامه، راز آسمان برای او كه معمولا برنامه‌های تخصصی علوم قرآنی و برنامه‌های مناسبتی را تهیه كرده، به خودی خود تجربه‌ای جالب و متفاوت بوده است. قنبری می‌گوید: مهندس كاظم كوكرم مباحث علم نجوم را در برنامه مطرح و مهندس علیرضا فتحی‌پور اشاره به آیاتی مربوط به تامل در آسمان شب و مظاهر آن همچون ماه و خورشید و... را بیان می‌كند. او تاكید می‌كند: صحبت‌های آقای كوكرم كاملا علمی است و در تكمیل صحبت‌های ایشان مهندس فتحی‌پور آیاتی كه قرآن به این پدیده‌ها به طور خاص یا عام اشاراتی داشته را مانند این‌كه به آسمان‌ها نگاه كنید یا در خلقت آسمان‌ها تفكر كنید، توضیح می‌دهند.
تهیه بخش‌های مستند و گزارشی از كارهای منجمان در گشت‌های شب رصدی، بیان رویدادهای نجومی، اختصاص یك بخش از برنامه به كودكان و سوالاتشان و... تلاش یك گروه برنامه‌ساز برای رسیدن به هدفی والا و البته دشوار را نشان
می‌دهد.
40 دقیقه‌ای كه مخاطب آن را ترك نمی‌كند
علیرضا فتحی‌پور كه هم مدیر گروه علوم قرآنی رادیو قرآن است و هم مجری برنامه می‌گوید در برنامه راز آسمان، درباره ساختار ستارهها و فعل و انفعالات شیمیایی آنها در تولید نور و گرما به‌صورت تخصصی بحث نمی‌كنند. چون با توجه به گروه مخاطبان، این اطلاعات به درد مخاطب نمی‌خورد. اما بد نیست بدانند در آسمان گردش ماه چگونه است، چرا شكل هلال ماه در شب‌های مختلف تغییر می‌كند یا اصلا خیلی خوب است بدانند شهاب و بارش شهابی چیست.
فتحی‌پور از جمله مدیرانی است كه با آگاهی كامل از مخاطبان برنامه صحبت می‌كند. وی می‌گوید: وقتی در رادیو قرآن این برنامه را تولید كردیم، مخاطبان در تماس‌هایی كه با روابط عمومی داشته‌اند از برنامه استقبال زیادی كردند. با استناد به پیامك‌های این برنامه مخاطبانی هستند كه هنگام رانندگی برنامه را گوش می‌كنند و حتی وقتی به مقصد می‌رسند كماكان می‌نشینند تا این برنامه تمام شود. آنها وقت را از دست نمی‌دهند. این نشان می‌دهد برنامه توانسته جذاب باشد و ساختارش را حفظ كند و در مدت 40 دقیقه‌ای كه پخش می‌شود مخاطب احساس خستگی نكند و از شوق آموختن مطالب جدید و جالب، موج رادیو را تغییر ندهد.
تمایز راز آسمان با دیگر برنامه‌های علمی
«برنامه‌های رادیو و تلویزیون از این حیث كه به یك موضوع علمی با نگاه مذهبی بپردازیم، معمولا این‌طور بوده كه از گزاره‌ها و یافته‌های علوم مدرن در تایید آیات و روایات قرآن و گزاره‌های مذهبی استفاده می‌شود. در حالی كه این شیوه به لحاظ روش‌شناسی در هر دو بحث علمی و مذهبی دچار اشكال است. به این علت كه آنچه در جریان علوم مدرن به‌دست می‌آید، مفاهیمی ابطال‌پذیر، غیرمقدس و كلام بشر هستند.
در حالی كه آنچه در متون مذهبی مورد اشاره است كلام قدسی، خدشه‌ناپذیر و مبتنی بر ایمان و اعتقاد ابطال‌ناپذیر است. اگر قرار باشد از یافته‌های علمی در مسیر تائید اعتقادات مذهبی استفاده كنیم، زمانی این یافته‌های علمی در نتیجه آزمایش‌ها و ارائه تئوری‌های جدید تغییر كند، آن وقت سرنوشت تفسیر ما از آیات و روایاتی كه ما خیرخواهانه اما نادانسته به آن گزاره‌های علمی منتسب كرده بودیم چه می‌شود؟!» این بخشی از صحبت‌های مهندس كاظم كوكرم، دبیر گروه دانش روزنامه جام‌جم و كارشناس - مجری برنامه راز آسمان است. كوكرم كه خود سابقه همكاری با برنامه‌های علمی متعددی در رادیو و تلویزیون را دارد در ادامه می‌گوید: از آنجا كه در قرآن كریم، خداوند به ماه، ستارهها و بسیاری از پدیده‌های فیزیكی دیگر اشاره می‌كند، این می‌تواند مشوق ما باشد كه به چیستی این پدیده‌ها فكر كنیم و دانش روز و اطلاعات مربوط به آنها را یاد بگیریم. ما در واقع مخاطب را از این مسیر تشویق می‌كنیم كه نجوم مدرن و مفاهیم آن را بهتر یاد بگیرد. علاوه بر این‌كه در آیات و روایات ما هم به علم‌آموزی تاكید فراوان شده است.
كوكرم درباره برنامه‌اش معتقد است: راز آسمان با وجود ارائه داده‌های علمی متنوع از دنیای نجوم، برای مخاطب تخصصی رادیو قرآن نتیجه‌گیری ارائه نمی‌كند؛ بلكه به نجوم، هم از دریچه علمی و هم از دریچه مذهبی نگاه می‌كند. مخاطب آزاد است، براساس گزاره‌های علمی و مذهبی كه با آن مواجه می‌شود نتیجه منطقی بگیرد. ما در این مسیر به او كمك می‌كنیم تا با دقیق‌ترین داده‌های علمی و ارائه تفاسیر مذهبی، به حقیقت پیدایش عالم هستی و كاركرد ستارهها و سیاره‌ها نزدیك‌تر شود.
اطلاعات ناقص یا نادرست ممنوع
وقتی صحبت از برنامه راز آسمان شد، علیرضا فتحی‌پور، مدیر گروه علوم قرآنی رادیو قرآن این‌طور صحبت‌هایش را آغاز می‌كند: هر برنامه‌ای برای مخاطبی تولید می‌شود. ما براساس ذائقه مخاطب باید محتوایی ارائه بدهیم. حال ممكن است مخاطبمان تخصصی یا عام باشد، در هر صورت محتوای ما نباید اطلاعات ناقص یا نادرستی را منتقل كند. مخاطب رادیو قرآن یك مخاطب تخصصی است. برای همین باید شیوه مطرح كردن و برخورد با یك موضوع علمی برگرفته از نگاه دینی و قرآنی باشد. فتحی‌پور می‌گوید در برنامه راز آسمان به بهانه این‌كه در قرآن سخن از گردش شب و روز است، سخن از جایگاه ستاره‌ها‌ست، سخن از توجه به خلقت آسمان‌ها و زمین است و ... از این دریچه نگاه كرده‌اند و سعی‌شان این بوده در كنار بیان مفاهیم مذهبی و دینی، یك سری مفاهیم علمی و روزآمد را منتقل كنند.
