واكاوی و نقد اساتید قرآنی به سرفصل‌های رشته علوم قرآن و حدیث در افق رادیو قرآن

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو قرآن، برنامه گفت‌وگو محور و زنده «افق» رادیو قرآن بعدازظهر شنبه هشتم مهرماه با حضور مریم حاج‌عبدالباقی، حافظ كل قرآن و استادیار دانشگاه آزاد اسلامی و ارتباط تلفنی حمیدرضا مستفید، پیشكسوت قرآنی و علی حسن‌نیا، استاد دانشگاه و معاون پژوهشی دانشكده علوم انسانی دانشگاه شاهد به روی امواج این شبكه رادیویی رفت. در ابتدای این برنامه كه اجرای آن را جواد نصیری بر عهده داشت، مریم حاج‌عبدالباقی به بیان پیشینه‌ای از رشته علوم قرآن و حدیث پرداخت و گفت: رشته علوم قرآن و حدیث برای اولین بار از سوی دكتر سیدمحمدباقر حجتی در كشور پایه‌گذاری شد. ایشان دكترای فلسفه داشته و ملبس به لباس روحانیت بودند. زمانی كه وارد دانشكده الهیات كه آن زمان علوم معقول و منقول بود، وارد شد، متوجه شد كه اینجا قرآن مهجور واقع شده است، در آن زمان دانشجویان دو سال دروس عمومی و علوم پایه می‌خواندند تا تسلط لازم به عربی پیدا كنند. بعد از تسلط بر عربی شاخه‌بندی می‌شدند و یك عده فلسفه، یك عده ادیان و عرفان، یك عده تاریخ و تمدن و یك عده هم علوم قرآن و حدیث را انتخاب می‌كردند. وی افزود: بعد از انقلاب فرهنگی این موضوع تغییر كرد و اسم آن الهیات آزاد و دبیری شد، در الهیات آزاد دانشجو هرچه می‌خواست می‌توانست انتخاب كند و درس‌هایی كه علاقه داشت، می‌گذراند. اما دوباره بعد از پنج سال تغییر كرد و اینگونه شد كه فردی كه وارد دوره لیسانس می‌شد، لیسانس علوم قرآن دریافت می‌كرد، نه الهیات؛ در حالی كه به نظر من آن دو سال پایه به خصوص در رشته قرآن و حدیث خیلی لازم بود. حاج‌عبدالباقی با بیان اینكه رشته قرآن و حدیث بدون عربی یعنی تعارف و خیالِ خام یاد گرفتن قرآن و حدیث، تصریح كرد: زمانی كه ما دانشجو شدیم، به یكباره مصوب شد دانشجویان الهیات و علوم قرآنی 40 واحد عربی بخوانند. در حالی كه تا قبل از آن حدود 12 واحد بود. بعد از گذشت چند سال عده‌ای دلسوز كه ان‌شاءالله دلسوز بوده‌اند، به نیت اشتغال فارغ‌التحصیلان رشته علوم قرآن و حدیث این رشته را بازنگری كردند و تغییراتی در آن به وجود آوردند. این حافظ كل قرآن اظهار كرد: نتیجه آن بازنگری كه در سال 1395 صورت گرفت، تقسیم‌بندی رشته علوم قرآن و حدیث به پنج شاخه یا گرایش بود كه از جمله این گرایش‌ها می‌توان به مطالعات قرآن و رسانه، مطالعات قرآن و علوم تربیتی، مطالعات قرائت و رسم‌الخط و ...اشاره كرد. بر اساس برنامه، یك سال بعد از این بازنگری باید بازخوردهای لازم به عمل می‌آمد و در ادامه پنج سال بعد از اجرا و خروج اولین دوره فارغ‌التحصیلان بازنگری كلی به عمل می‌آمد. نه تنها این بازنگری پنج‌ساله صورت نگرفت بلكه حتی در این مدت در كل كشور هیچ دانشكده‌ای قرآن و رسانه یا قرآن و تربیت را برعهده نگرفت.
این پیشكسوت قرآنی اظهار كرد: یك اشكال دیگر كه وجود دارد، این است كه 35 واحد دروس اختیاری تعریف كرده‌اند كه هیچ كدام اختیاری نیست و به صورت اجباری باید انتخاب شوند. الان مسئله من به عنوان كسی كه مدیرگروه بوده، این است كه در این رشته، دروسی ارائه می‌شود كه باید برای دوره فوق لیسانس و دكتری ارائه شود، اصلاً دانشجوی لیسانسی كه ما به او كمترین میزان عربی را یاد داده‌ایم، نمی‌تواند این دروس را بگذراند. باید محتوای درسی به گونه‌ای ارائه شود كه دانشجوی لیسانس با توجه به آموخته‌ها و دانش خود از متن حدیث و قرآن بهره شخصی بگیرد، یعنی ما به او ماهی‌گیری یاد بدهیم. حاج‌عبدالباقی تصریح كرد: من دو سال است دارم تلاش می‌كنم و پیگیری می‌كنم كه بگویم زمان بازنگری رسیده است، به همه اساتید فن گفته‌ام، به وزارت علوم هم گفته‌ام، آقای دكتر باقری كه مسئول مستقیم این كار بودند، گفتند در همین راستا برای همه به صورت سراسری فراخوان می‌دهیم تا نظرات و نقدها را بگویند و این را به جریان بندازیم. از زمان آن صحبت‌ها 9 ماه گذشته اما هنوز خبری نشده است. ر ادامه این برنامه حمیدرضا مستفید، استاد علوم قرآن و حدیث و پیشكسوت قرآنی كشورمان نیز در بخشی از این برنامه به عنوان مهمان تلفنی به بیان نكاتی پرداخت. وی گفت: آنگونه كه فكر می‌كردیم بازنگری بر روی واحدهای رشته علوم قرآن و حدیث انجام نشده است. شاید كسانی كه این بازنگری را انجام دادند فكر می‌كردند این تغییرات مفید باشد اما به نظر می‌آید حتی اگر به شكل سابق برگردد، خیلی می‌تواند بهتر باشد، هرچند آن شكل هم بی‌عیب و نقص نبود. مستفید با تأكید بر اینكه توقع ما این بود كه با این تغییرات یك حركت روبه جلو آغاز شود، بیان كرد: الان دانشجویی كه وارد این رشته می‌شود، دست خالی از دانشگاه خارج می‌شود یعنی نمی‌تواند با قرآن ارتباط برقرار كند. واحدهایی گذاشته شده است كه شاید به شكل تئوری بتواند كاری كند اما وقتی دانشجو عربی نداند، هیچ فایده‌ای برای او نخواهد داشت. الان وضعیت به گونه‌ای است كه دانشجوی ترم ششم یك عبارت عربی را می‌خواند اما مضاف و مضاف الیه آن را نمی‌داند. وی تصریح كرد: این برنامه به جای اینكه این ضعف بسیار مشهود كه در دانشجویان هست، برطرف كند، بر ضعف‌ها افزوده است. دانشجو با خواندن صرف نمی‌تواند قرآن را بفهمد، باید عربی بداند تا وقتی كه قرآن بخواند متوجه شود و بعد از یكی دو ترم از آموخته‌های خود برای فهم قرآن استفاده كند. قرآن سهل و ممتنع است، یك متن فنی و تخصصی است كه در اعلی مرتبه فصاحت و بلاغت زبان عربی است و نمی‌شود با یك آموزش ساده به سراغ آن رفت. ما فكر می‌كنیم چون جزء 30 قرآن كریم عبارات كوتاه‌تر است، پس فهم آن آسان‌تر است، در حالی كه خیلی از عبارات این جزء نیاز به آشنایی كامل به زبان عربی دارد. برنامه‌ای كه الان ارائه شده آن چیزی نیست كه مقصود آقایان بوده است. چیز عجیب و غریبی شده است كه نمی‌شود به دانشجو یاد داد. این پیشكسوت قرآنی كشورمان در بخش دیگری از صحبت‌های خود به انتخاب یكی از كتاب‌های خود با عنوان «در محضر قرآن» به عنوان سرفصل درسی اشاره و بیان كرد: همان كتابی كه سال‌ها در رادیو قرآن تدریس می‌شود، سرفصل چند واحد درسی در نظر گرفته شده اما به دانشگاه ابلاغ نشده است. در بخش دیگری از این برنامه علی حسن‌نیا، معاون پژوهشی دانشكده علوم انسانی دانشگاه شاهد، نیز به صورت تلفنی به صحبت‌های مجری كارشناس این برنامه پاسخ داد و گفت: در حال حاضر نیاز به بازنگری به صورت جدی احساس می‌شود. ما مشكلاتی داریم كه همه اساتید و مدیران گروه‌ها همواره به آن اشاره دارند. در بازنگری به عمل آمده تلاش شده است تا ضعف‌های قبلی پوشانده شود اما ضعف‌های دیگری به كار اضافه شده است. حسن‌نیا با اشاره به اینكه یكی از اهداف بازنگری این بود كه گرایش قرآن و حدیث از حالت سنتی و غیرپویا بودن خود خارج و تبدیل به یك گرایش پویا و فعال تبدیل شود، گفت: تلاش این بود كه با این تغییرات این گرایش با مباحث روز گره بخورد و ضعف‌ها هم برطرف شود اما اینگونه نشد. همچنین برنامه‌ریزی شده بود دانشجو در دوره كارشناسی سه جزء از قرآن كریم را قرائت، تدبر و تفسیر و بحث كند اما در عمل این اتفاق نیفتاده است. وی اظهار كرد: در این بازنگری برخی دروس ارائه شده است كه ارتباطی با دوره كارشناسی ندارد. من از این نظر كه دوستان تلاش كردند برخی دروس همچون آشنایی با صحیفه سجادیه را بگنجانند، كار خوبی كرده‌اند، در دوره‌ قبل توجه به قسمت حدیثی كمتر بود و اضافه كردن درس آشنایی با صحیفه سجادیه اقدام مثبتی بوده است.
گفتنی است؛ برنامه افق با محوریت پیگیری مطالبات رهبری از جامعه قرآنی شنبه ها ساعت 14:25 از شبكه رادیویی قرآن پخش می شود. بررسی و آسیب شناسی فعالیت های قرآنی كشور، ارائه گزارش از برنامه های مختلف قرآنی در سطح كشور و گفتگو با مسئولان قرآنی از مهمترین بخش های این برنامه است. برنامه افق، كاری از گروه اطلاع رسانی رادیو قرآن به تهیه كنندگی محبوبه كلانتر و اجرای كارشناسی جواد نصیری است كه روزهای شنبه از ساعت 14:25 الی 15:00 به روی آنتن می رود.

مخاطبان در سرتاسر دنیا می توانند از طریق وب سایتWWW.radioquran.IR از پخش زنده شبكه استفاده و در جریان آخرین خبرهای رادیو قرآن قرار بگیرند. از طریق موج اف.ام ردیف 100 مگاهرتز شنونده ما باشید.

📻 fm 100 mhz

آدرس صفحات رادیو قرآن در فضای مجازی:

https://ble.ir/radioquran_ir 🆔

🌐 www.radioquran.ir

راه های ارتباطی ما:

📩 30000100

☎️ 02122051632_02122043017

تلفن گویا:

☎️ 02127860100