مدیر امور مؤسسات و استان‌های سازمان دارالقرآنالكریم گفت: اجرای «آیین‌نامه ارزیابی و نظارت مؤسسات قرآنی» كه به پایش فعالیت‌ها، ارزیابی سطح و رتبه‌بندی مؤسسات قرآنی كشور اختصاص دارد، تا دو ماه آینده از سوی اتحادیه‌های استانی در سراسر كشور
حسین بهبودی، مدیر امور مؤسسات و استان‌های سازمان دارالقرآنالكریم در گفت‌وگو با ایكنا از چهارمحال‌وبختیاری، با اشاره به اینكه سازمان تبلیغات اسلامی از حدود دو دهه گذشته تا‌كنون بالغ بر دو هزار و هفتصد مجوز فعالیت مؤسسه قرآنی صادر كرده است، اظهار كرد: تعدادی از این مؤسسات در بدو تأسیس به دلایل تشكیلاتی و مشكلاتی كه خود مؤسسات از باب حقوقی یا ساختاری داشته‌اند، از فعالیت باز مانده و فرآیند قانونی انحلال را طی كرده‌اند و در حال حاضر دو هزار و سیصد مؤسسه قرآنی فعال در كشور وجود دارد.
شتاب‌گیری فرآیند انحلال مؤسسات قرآنی
وی ادامه داد: فرآیند انحلال فعالیت مؤسسات قرآنی در یكی دو سال اخیر شتاب بیشتری گرفته است و در این مدت، هر دو هفته یا 10 روز یك‌بار یك صورت‌جلسه انحلال از اقصی نقاط كشور به دست ما رسیده است كه به حسب وظیفه قانونی آن‌ها را برای طی كردن مراحل انحلال به اداره ثبت شركت‌ها معرفی می‌كنیم، ضمن اینكه دلایل و مشكلات توقف فعالیت‌ها توسط كارشناسان به دقت رصد و علل آن احصا می‌شود.
بهبودی با بیان اینكه عمده دلایل بر مشكلات اقتصادی معطوف است، ادامه داد: این مشكلات به دو دسته تقسیم می‌شوند، نخست مشكلات مربوط به خود مؤسسه و اینكه مؤسس توان تأمین هزینه‌ها اعم از اجاره‌بها یا حقوق و مزایای كارمندان و ... را ندارد كه البته این موارد كمتر پیش می‌آید؛ چرا كه فردی كه اقدام به تأسیس مؤسسه قرآنی می‌كند حتماً برای تأمین هزینه‌ها نیز برنامه و پیش‌بینی داشته است.
وی دسته دوم مشكلات اقتصادی مؤسسات را مواجهه با عوارض دولتی و تكالیف قانونی دانست و تصریح كرد: این تكالیف قانونی غالباً از میزان درآمدهای فضای قرآنی بالاتر است، ضمن اینكه به مرور زمان این عوارض بیشتر خودنمایی می‌كند و چه بسا با افزایش تصاعدی، سبب زمین‌گیر شدن مجموعه می‌شود.
بهبودی با ذكر مثالی در خصوص تكالیف قانونی تحمیل شده به مؤسسات قرآنی، گفت: گاه مؤسسه‌دار و مربی در مورد مبلغی توافق و همكاری می‌كنند اما تكالیف و نُرم‌های قانونی مؤسس را ملزم به پرداخت مبلغی بالاتر از درآمد مؤسسه می‌كند حال آنكه مؤسس قادر به پرداخت این مبلغ به مربی نیست، اینجاست كه دولت باید فكری به حال فرهنگ داشته باشد.
فرهنگ یارانه‌پذیر است
وی تأكید كرد: در تمام دنیا فرهنگ یارانه‌پذیر است بدان معنا كه دولت، گروه‌های اجتماعی و حتی مجموعه‌های بین‌المللی به ارتقای فرهنگ‌ِ ملت‌ها كمك می‌كنند تا به بخشی از باورهای روانی و اعتقادی مردم تبدیل شود، پس هیچ كار بشردوستانه و خیریه‌ای بدون كمك دولتی و صرفاً با كمك مردمی نمی‌تواند پیش برود.
بهبودی هزینه‌های مؤسسات را علاوه بر پرداخت حقوق كارمندان شامل بیمه و مالیات‌های تكمیلی نیز دانست و ادامه داد: مؤسسات قرآنی به لحاظ قانونی ملزم به پرداخت این قسم مالیات‌ها هستند و در صورت عدم پرداخت، مشمول جریمه دیركرد می‌شوند و چه بسیار مؤسساتی كه مبلغ جریمه دیركردشان از اصل مبلغ مالیات تكلیفی بیشتر است.
مصادیق حمایت قانون از مؤسسات قرآنی
مدیر امور مؤسسات و استان‌های سازمان دارالقرآنالكریم تصریح كرد: البته مؤسسات قرآنی بر اساس قانون، مشمول معافیت مالیات بر درآمد هستند اما عموماً به دلیل پایین بودن درآمد و سود این مؤسسات، مبلغ تخفیفی چندان قابل توجه نیست، حال آنكه این تخفیف مالیاتی برای مجموعه‌های تجاری كه برمبنای درآمد و سود فعالیت می‌كنند، بسیار مهم و ارزشمند است؛ البته نباید از بار مثبت روانی این قانون برای مؤسسات قرآنی چشم‌پوشی كرد.
بهبودی با اشاره به قانون رایگان بود بهای آب، برق و گاز برای مؤسسات و خانه‌های قرآنی، بیان كرد: گاه شاهد تفاسیر عجیب و غریب هستیم كه دستگاه‌های مختلف از دل این قوانین استخراج می‌كنند و این موضوع آزاردهنده است.
وی ادامه داد: قانون صراحتاً می‌گوید كه بهای آب، برق و گاز برای تشكل‌های قرآنی، هیئات مذهبی، مساجد و حسینیه‌ها رایگان است اما اداره گاز در یكی از استان‌ها تنها مراكزی را كه از پكیج به‌عنوان سیستم گرمایشی استفاده می‌كردند، مشمول این تخفیف دانسته بود، نظیر این محدودیت‌ها و تفاسیر در این استان نیز مشاهده و در گلایه مدیران مؤسسات، مطرح شد.
بهبودی با اشاره به صدور مجوز برای بالغ بر هشت هزار خانه قرآن شهری و روستایی در دو دهه اخیر، گفت: اگرچه آمار دقیقی از فعالیت این مراكز به دلیل نداشتن شخصیت حقوقی و ثبت نشدنشان، در دست نیست؛ اما تخمین‌ها نشان می‌دهد كه در حال حاضر حدود هفت هزار خانه قرآن شناسنامه‌دار فعال باشند.
آیین‌نامه رتبه‌بندی مؤسسات
مدیر امور مؤسسات و استان‌های سازمان دارالقرآنالكریم در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تدوین و آماده‌سازی «آیین‌نامه ارزیابی و نظارت مؤسسات قرآنی»، گفت: اجرای این طرح كه به پایش فعالیت‌ها، ارزیابی سطح و رتبه‌بندی مؤسسات قرآنی كشور اختصاص دارد، تا دو ماه آینده توسط اتحادیه‌های استانی در سراسر كشور آغاز می‌شود.
بهبودی افزود: آیین‌نامه پایش خانه‌های قرآنی شهری و روستایی نیز در حال تدوین است كه پیش‌بینی می‌شود این طرح در سال آینده در مورد این مجموعه‌ها نیز اجرایی شود.
وی با بیان اینكه تدوین آیین‌نامه ارزیابی مؤسسات قرآنی بسیار سنگین و زمان‌بر بود، ادامه داد: 169 شاخص برای ارزیابی و رتبه‌بندی در این طرح پیش‌بینی شده است كه با هدف كیفی‌سازی و ارتقای سطح فعالیت‌های قرآنی مؤسسات انجام خواهد شد.
بهبودی تصریح كرد: مؤسسات قرآنی در حال حاضر در سه سطح «مؤسسات قرآنی عمومی»، «مؤسسات تك‌منظوره تخصصی» و «مؤسسات چندمنظوره تخصصی» مشغول فعالیت هستند كه در طرح مذكور تعیین خواهد شد هر مؤسسه تا چه اندازه از استانداردهای لازم برخوردار است و با مشخص كردن قد و وزن مؤسسات فعال قرآنی، برنامه‌ریزی‌ها، پروژه‌ها و به‌ویژه حمایت‌های لازم بر اساس توانمندی و نیاز مؤسسات انجام خواهد گرفت.
چهارمحال‌وبختیاری؛ مهد حفظ قرآن كریم
بهبودی در پاسخ به پرسشی مبنی بر ارزیابی از فضای قرآنی استان، بیان كرد: چهارمحال‌وبختیاری علی‌رغم وسعت جغرافیایی محدود و محرومیتی كه بر آن سایه افكنده است، دارای ظرفیت‌ها و استعدادهای قرآنی خوبی است و بالغ بر 230 تشكل قرآنی شناسنامه‌دار شامل 50 مؤسسه قرآنی و 180 خانه قرآنی شهری و روستایی با مجوز سازمان تبلیغات مشغول فعالیت هستند، البته باید به این آمار، مجموعه‌های قرآنی با مجوز سایر دستگاه‌ها و نیز محافل و جلسات قرآنی كه از قدیم‌الایام در اقصی نقاط استان در قالب جلسات سنتی خانگی یا در مساجد و حسینیه‌ها برگزار می‌شوند، اضافه كرد كه در طی دو روز بازدید و ارزیابی در استان، احصا شد.
وی ادامه داد: نكته مثبت و مورد تأكید استان كه قطعاً در هیچ جای كشور نظیر ندارد، جایگاه حفظ قرآن میان مردم است كه ریشه در گذشته و باورهای دینی آنان دارد به طوری كه در جای‌جای استان و در دورافتاده‌ترین روستاها چند حافظ كل قرآن می‌توان یافت كه غالباً در خانه‌های قرآن به آموزش قرآن‌آموزان می‌پردازند و به یقین، این استان را باید مهد حفظ قرآن كریم دانست.
بهبودی با اشاره به نواقص و كاستی‌های موجود در عرصه فعالیت‌های قرآنی استان، تأكید كرد: بخشی از این كاستی‌ها در ادامه معضلاتی است كه در تمام كشور گریبانگیر تشكل‌ها و مجموعه‌های فرهنگی و قرآنی است و بخش دیگر به دلیل محرومیت و كم‌برخوردار بودن استان است به طوری كه هر چه از مركز استان دور می‌شویم، این محرومیت در همه ابعاد بیشتر خودنمایی می‌كند.
وی تأمین اجاره‌بهای مكان مناسب فعالیت‌های قرآنی را مهم‌ترین معضل مؤسسات و خانه‌های قرآن خواند و تصریح كرد: عدم توانایی مؤسس در تهیه فضای مناسب و به‌روز رسانی آن مطابق با سلیقه نوجوان و جوان سبب جذب كمتر مخاطبان و كاهش درآمد می‌شود، درآمد كمتر یعنی عدم توانایی در تأمین مكان و تجهیزات و این چرخه معیوب، با گذشت زمان مركز قرآنی را وارد فرآیند انحلال می‌كند و در نهایت آن‌را به توقف فعالیت و تعطیلی می‌كشاند كه اگر مسئولان نخواهند در این خصوص چاره‌ای بیندیشند قطعاً این چرخه منفی گریبان تعداد بیشتری از مجموعه‌های قرآنی را خواهد گرفت.
بهبودی تأكید كرد: در این بازدید دو روزه خستگی را در چهره برخی مدیران مؤسسات قرآنی كه از اساتید قرآنی تراز اول استان هستند و سال‌های سال در فضای قرآنی فعالیت كرده‌اند، دیدم؛ اساتیدی كه سال‌ها جابجایی و خانه به دوشی را تحمل كرده‌اند و امروز به دلیل مشكلات فراوان، دامنه فعالیت مؤسسه‌شان به یك اتاق محدود شده است و چه بسا با فعالیت در همان یك اتاق نیز تمام تكالیف قانونی در كنار تأمین هزینه‌های اجاره‌بها، به‌روزرسانی فضا و تجهیزات و ... بر آنان مترتب است.
وی ادامه داد: سؤال اینجاست كه درآمد تا چه میزان می‌تواند هزینه‌های تحمیلی را تأمین كند و باید گفت كه این اساتید عزت‌مند قرآنی نه از كار بلكه از برخوردها و بی‌مهری‌ها ناراحت و خسته هستند و به دلیل عدم توانایی در تأمین هزینه‌ها ناگزیرند كار را متوقف كنند.
مدیر امور مؤسسات و استان‌های سازمان دارالقرآنالكریم تصریح كرد: طی صحبت‌هایی كه با مدیركل اداره تبلیغات اسلامی استان داشتیم، برنامه‌هایی برای این موضوعات پیش‌بینی شده است و از همینجا از مسئولان استان به‌ویژه نماینده ولی‌فقیه، استاندار و مسئولان فرهنگی درخواست می‌شود كه در حد توانایی به حل معضلات تشكل‌های قرآنی كمك كنند.
بهبودی در پایان گفت: قوانین برای حمایت مردم وضع شده است، مدیران فرهنگی خودشان را مسئول بدانند و اگر یك قاعده سبب مانع‌تراشی برای فعالیت یك فعال قرآنی می‌شود آن‌را رفع كنند؛ چرا كه هر مسئول در حوزه كاری خودش می‌تواند از اختیارات قانونی خود برای تسهیل فعالیت‌های قرآنی و برداشتن موانع پیش روی قرآنیان استفاده كند.
