آیت الله سید محمدعلی علوی گرگانی از مراجع عظام تقلید كه روز سه‌شنبه در یكی از مراكز درمانی قم به دیدار حق شتافت، كارنامه ای مملو از خدمت به مذهب تشیع و تحصیل و تدریس معارف دینی و دروس حوزوی دارد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو قرآن؛ فرزند آیت‌الله علوی گرگانی گفت: مراسم تشییع معظم‌له روز چهارشنبه در شهر گرگان و پنجشنبه در شهر مقدس قم برگزار می‌شود و پیكر این مرجع عالیقدر در حرم حضرت معصومه (س) به خاك سپرده می‌شود. حجت الاسلام سید محمدمهدی علوی گرگانی اظهار داشت: پیكر آیت الله علوی گرگانی مرجع تقلید شیعیان روز چهارشنبه ساعت 10 با حضور مردم قدرشناس گرگان از میدان شهرداری و میدان وحدت به‌سمت امام‌زاده عبدالله تشییع می‌شود.
رادیو قرآن این فقدان بزرگ را به ملت عزیز ایران و جامعه قرآنی كشور تسلیت می گوید.
آیت‌اللَّه سید محمدعلی علوی گرگانی، در ایّام ولادت با سعادت حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا (س) در سال 1359 ق(خرداد 1318 ش) در نجف اشرف متولد شد. این ولادت، موجی از شادی و سرور در دل پدر بزرگوارش برانگیخت، چه تا آن زمان چند پسر برای وی متولد شده بودند امّا همگی در همان كودكی، از دنیا رفته بودند. لذا وی به ساحت مقدس امیرالمؤمنین علیه‌السّلام متوسل شد و از آن حضرت، درخواست فرزندی عالم و صالح نمود.
آیت‌اللَّه حاج سید سجاد علوی، شبی در عالم خواب به محضر امیر مؤمنان (ع) مشرّف شد و حضرت، بدو مژده ولادت پسری را در آینده نزدیك داد و از او خواست تا فرزندش را به نام« علی» نامگذاری نماید.
هنگامی كه این پسر به دنیا آمد، پدرش برای رعایت استحباب او را بنام« محمد» و برای قولی كه به امیرالمؤمنین (ع) داده بود، او را به« علی» نامگذاری كرد.
آیت‌اللَّه علوی، هفت ساله بود(1365 ق) كه همراه پدر بزرگوارش به ایران آمد و به قرائت قرآن مجید و آموختن نصاب و حساب و گلستان و پس از آن به یادگیری فنون ادب و علوم عرب نزد ایشان پرداخت. نخست، ادبیات و مغنی و مطوّل و بخشی از شرح لمعه را نزد والدش بیاموخت و در سنّ 16 سالگی(1374 ق)، همراه با والد خویش و گروهی از همشهریانش به زیارت عتبات عالیات، بیت اللَّه الحرام و بیت المقدس و شامات نائل آمد (و در طول مسیر به بازگویی مسائل شرعی و خواندن كتابهای دینی برای كاروانیان می‌پرداخت)، در بازگشت از سفر حج، قصد ماندن و تحصیل در حوزه علمیه نجف اشرف را داشت كه مرحوم آیت‌اللَّه العظمی حكیم(ره) (در زمانی كه به دیدار پدر بزرگوارش آمده بود، و از قصد ایشان آگاه شد) فرمودند: اگر ایشان در حوزه علمیه قم به تحصیل بپردازد بهتر است، چون حوزه قم واجد دو ویژگی است: فنّ تدریس و فنّ سخنوری، شخصی كه در آن حوزه تحصیل نماید هر دو را فرا می‌گیرد، هم درس می‌خواند و هم درس می‌دهد و هم به تبلیغ دین می‌پردازد. و لذا رهسپار حوزه علمیه قم شد و در محضر درس اساتید بزرگ همانند حضرات آیات: مجاهدی تبریزی، سلطانی طباطبایی و ستوده اراكی، زانوی ادب به زمین زد و باقیمانده سطوح را فرا گرفت و این همه، 4 سال به طول انجامید.
اساتید
آیت الله علوی گرگانی، در خلال تحصیل خویش توفیق یافت از دانش سرشار استوانه‌های علم و فقاهت، توشه‌ها برگیرد و مبانی علمی‌اش را استوار سازد.
آنان عبارتند از:
1. آیت‌اللَّه العظمی بروجردی، كه سه سال از درس فقه ایشان بهره برد.
2. امام‌خمینی، كه هشت سال از درس اصول ایشان استفاده كرد.
3. آیت‌اللَّه سید محمد محقق داماد كه 12سال از درس فقه و اصول وی بهره برد.
4. آیت‌اللَّه العظمی سید محمدرضا موسوی گلپایگانی.
5. آیت‌اللَّه حاج شیخ عباسعلی شاهرودی.
6. آیت‌اللَّه حاج شیخ محمدعلی اراكی.
7. آیت‌اللَّه حاج آقا مرتضی حائری یزدی- كه مدّت 15 سال در درس فقه ایشان شركت جُست و مورد توجه فراوان ایشان بود. همچنین، آیت الله علوی گرگانی در ایام تعطیل حوزه علمیه قم در فصل تابستان به مدت هفت سال، به نجف اشرف می‌رفت و علاوه بر زیارت عتبات عالیات، به درس علمای بزرگ نجف رفته و از آنان بهره مند می‌شد. ایشان عبارتند از آیات عظام امام خمینی، آقای خویی، آقای شاهرودی و میرزا باقر زنجانی(ره).
تدریس
آیت‌اللَّه علوی گرگانی، عمر پر بار خویش را به تألیف و تدریس و تبلیغ دین گذرانیده است. ایشان از همان اوانِ تحصیل، به تدریس كتب ادبیات و سطوح پرداخت.
(1334 ش) بارها سیوطی و مغنی و مطوّل، شرح شمسیه و شرح نظّام را تدریس كرد و در همان زمانِ نوجوانی(16 سالگی) كتاب« كشف الغاشیة عن وجه الحاشیه» را تألیف نمود.
از سال 1382 ق به تدریس سطوح(معالم، قوانین، شرح لمعه و شرح تجرید) و سطح عالی(رسائل، مكاسب و كفایه و شرح منظومه) پرداخت و گاه روزانه، چهار درس را تدریس می‌كرد و درسهایش، در زمره معروفترین و چشمگیرترین درسهای حوزه علمیه قم بود.
یكی از مورخین حوزه علمیه قم- بیش از 30 سال پیش(1350 ش) درباره ایشان، نوشت: «معظم له از فضلاء و مدرّسین و اساتید سطوح عالی حوزه علمیه است، كه به زیور علم و تقوا و متانت و بزرگواری آراسته است». (گنجینه دانشمندان (شریف رازی)، ج 2، ص 206)
استاد، در سال 1405 ق بود كه بنا به تقاضای گروهی از فضلاء تدریس خارج فقه(بر اساس كتاب شرایع الاسلامِ ابوالقاسم نجم الدین جعفرِ محققِ حلّی) را آغاز كرد و تاكنون كتاب های طهارت و زكات را به پایان برده است.
ایشان در طول 40 سال تدریس خویش، فضلای بی‌شماری را از سرچشمه زلال علوم اهلبیت علیهم‌السلام، بهره‌مند ساخته كه بسیاری از آنان، هم اینك در شهرهای مختلف و سمَتهای گوناگون مانند: تدریس در حوزه و دانشگاه، امامت جمعه و جماعت، قضاوت و نمایندگی مجلس به خدمت به اسلام و مسلمین اشتغال دارند.
تبلیغ دین
قرآن مجید، یكی از وظایف فقیهان و عالمانِ دین را انذار مردمان و تبلیغ رسالات خداوند بر می‌شمرد. آیه‌شریفه« نَفْر» وظیفه یكایك اندیشمندان را تعیین نموده و آن« ابلاغ تكلیف» است.
حضرت آیت‌اللَّه علوی هم بر طبق عمل به وظیفه خویش، از همان اوان طلبگی‌اش به تبلیغ دین پرداخت و سالیان فراوان در ایام ماه مبارك رمضان و محرّم و صفر بر مسند وعظ و ارشاد تكیه زده و هزاران نفر را با بیان شیوا و سخنان زیبای خویش از آبشخور علوم اهلبیت- علیهم‌السلام- سیراب نموده است و این شیوه پسندیده، حتی پس از مرجعیت معظم له ادامه دارد. ایشان، به جز این ایام، سالیان فراوان، قبل از رسیدن به مرجعیت(18 سال متمادی) در گرما و سرما، در تابستان و زمستان هر پنجشنبه و جمعه به تهران می‌رفت و پیرامون معارف دین در مسجد فاطمیه سخن می‌گفت و در همین راستا، هیئت وحدت فاطمیه و صندوق قرض الحسنه آن را هم تأسیس نمود و همزمان به تدریس شرح منظومه و شرح تجرید و اصول اعتقادات به گروهی از اساتید دانشگاه و دانشجویان محترم می‌پرداخت.
شیوه تدریس
درس ایشان از ملاحت گفتار، تتبع اقوال و دقّت و بررسی آنها، تحقیق مبسوط در روایات(فقه الحدیث) و جمع بین اخبار متعارضه و بررسی رجال حدیث برخوردار است. ایشان، با نظر افكندن در كتابهای متداول و غیر متداول(همانند:
غنائم الایام میرزای قمی، وسیلة المعاد ملا اسماعیل عقیلی نوری، جامع المدارك آیت‌اللَّه خوانساری) و نقد و بررسی آنها و كاویدن ادلّه، سرانجام قولی را برگزیده، كه گاه این سخن با سخنِ دیگر فقیهان منطبق بوده و گاه متفرّد است.
ایشان، به حضور منظّم و بدون تعطیل در ایّام درسی و سرِ ساعت، بدون اندكی تأخیر- مقیّد بوده، و در روزهای چهارشنبه به شرح و توضیح حدیثی از فرمایشات پیامبر اكرم(ص) می‌پردازد- و اگر روزی چهارشنبه، تعطیل باشد این كار را در روز پیشین آن انجام می‌دهد- و از این رهگذر تاكنون به شرح وصایای رسول خدا(ص) به امیرالمؤمنین علیه‌السّلام، ابوذر غفاری و عبداللَّه بن مسعود توفیق یافته است.(كه شرح وصایای پیامبر اكرم(ص) به ابوذر به نام انوار اخلاقی« ره‌توشه پارسایان» چاپ رسیده است).
آیت الله علوی گرگانی در طول درس، به یكایك پرسشها و اشكالات- هر چند سست و بی‌پایه- شاگردان خود گوش فرا داده و با خوشرویی و اخلاق حسنه به پاسخ آنها می‌پردازد و از شاگردان سخت‌كوش خویش به شایستگی تقدیر به عمل می‌آورد و بر فراز منبر تدریس، از آنان احترام می‌نماید.
ایشان در خلال درس، نیز به ذكر مطالب مناسب از تاریخ و تفسیر و رجال و مواعظ نیز پرداخته و درسش، آمیزه‌ای از مطالب گرانقیمت و ارزشمند است، كه نتیجه سالیان فراوان مطالعات مختلف و تجربه‌های بسیار معظم له می‌باشد.
تألیفات
آیت‌اللَّه علوی به جز تدریس منظّم فقه و اصول(كه صدها نوارِ آن موجود است)، تبلیغ و ترویج شعائر دینی، پرورش شاگردان فراوان و راهنمایی مردمان و مقلّدان، دارای تألیفات متعدد فقهی، اصولی، حدیثی و رجالی است، كه نام آنها عبارتند از:
الف. آثار چاپی:
1. توضیح المسائل(به اردو ترجمه شده است).
2. اجوبة المسائل یا پاسخ به جدیدترین استفتائات(2 ج).
3. مناسك حج.(آداب، اعمال و استفتائات حج).
4. منهج‌الصالحین(رساله توضیح‌المسائل عربی).
5. منهج الناسكین(مناسك حج عربی).
6. نورالهدی(تعلیقه بر عروة الوثقی).
7. المناظر الناضرة فی احكام العترة الطاهرة(ج 1. بخشی از كتاب الطهارة).
8. تعلیقه بر تحریرالوسیله(2 ج، چاپ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)).
9. گلچینی از انوار اخلاقی(برگزیده درس اخلاق روز چهارشنبه).
10. ره توشه پارسایان، انوار اخلاقی(ج 1، شرح وصایای پیامبر اكرم به ابوذر غفاری).
11. توحید از دیدگاه علم(یكی از سخنرانی‌های معظم له).
ب. آثار غیر چاپی:
1. المناظر الناضرة(ج 2 تا 10. شرح مفصّل ابواب طهارت، صلاة و زكات شرایع الاسلام).
2. لئالی الاصول(10 جلد. از مباحث الفاظ تا پایان استصحاب).
3. زبدة اللئالی- تلخیص كتاب فوق.
4. القواعد الفقهیة(قاعده‌های: ضمان، لا ضرر، تقیه، عدالت، میسور و اصالة الصحة).
5. رساله در فروع علم اجمالی.
6. رساله در تعادل و تراجیح.
7. رساله در اجتهاد و تقلید.
8. تقریرات درس فقه آیت‌اللَّه العظمی بروجردی(بحث: طهارت و قضا).
9. تقریرات درس فقه آیت‌اللَّه محقق داماد(كتاب صلاة وحج).
10. تقریرات درس فقه آیت‌اللَّه حاج شیخ عباسعلی شاهرودی(كتاب طهارت).
11. تقریرات درس فقه آیت‌اللَّه اراكی(بحث صلاة الجمعة).
12. تقریرات درس فقه آیت‌اللَّه حاج آقا مرتضی حایری(كتاب طهارت و خمس).
13. تقریرات درس اصول آیت‌اللَّه العظمی امام خمینی(از بحث مقدمة واجب تا آخر قطع و ظن).
14. تقریرات درس اصول آیت‌اللَّه محقق داماد(دوره كامل).
15. تعلیقه بر وسیلة النجاة.
16. تعلیقه بر منهاج الصالحین.
17. كشف الغاشیة عن وجه الحاشیة(توضیح مشكلات حاشیه ملا عبداللَّه، اولین تألیف معظم له).
18. نورالبیان فی تفسیر القرآن.
19. طبقات الرجال.
20. ره‌توشه پارسایان انوار اخلاقی(ج 2 و 3. شرح وصایای پیامبر اكرم به امیرالمؤمنین و عبداللَّه بن مسعود).
بناهای ماندگار
آیت‌اللَّه علوی، احداث و بنیاد بناهای خیریه و عام‌المنفعه را وجهه همّت خویش ساخته و تاكنون در ساختمان- كلّی یا جزئی- چندین بنای خیر، نقش اساسی و سهم چشمگیر داشته است.
ایشان، علاوه بر اجازه مصرف بخشی از وجوه شرعیه برای احداث بناهای عام‌المنفعه، خود نیز به بنیادِ مسجد، حسینیه، درمانگاه و صندوق قرض‌الحسنه در نقاط مختلف اقدام فرموده است. تعمیر بخشی از مسجد جامع گرگان، تأسیس و تعمیر چند مسجد در گرگان و روستاهای اطراف،
مسجد اعظم و درمانگاه آیت‌اللَّه حاج سید سجاد علوی در روستای النگ، حسینیه سیّدالشهداء در مهدی شهر سمنان، صندوق قرض الحسنه و هیئت محترم« وحدت فاطمیه» در خیابان هفده شهریور جنوبی(تهران)- از آن جمله است.
همچنین دفتر ایشان در قم و مشهد مقدس، در ایّام ولادت و شهادتِ ائمة اطهار- علیهم‌السلام- و روزهای پنجشنبه هر هفته، شاهد برگزاری مجالس معظم و با شكوهی است كه خطبا و وعاظ محترم پیرامون معارف شیعی و احیای امر اهلبیت علیهم‌السلام، به سخنرانی می‌پردازند و نام و یاد اهلبیت عصمت و طهارت را گرامی می‌دارند.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی آیت الله علوی گرگانی با تلخیص
